در شهرهای امروزی فضاهای سبز عمومی و به‌خصوص پارک‌های شهری تنها مفر و پناهگاه‌هایی هستند که زندگی شهرنشینان را تلطیف بخشیده و از مشکلات عصر ماشینی می‌کاهند.

در واقع پارک‌های شهری به‌واسطه کارکردهای متنوعشان اعم از اکولوژیکی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روانی نقش مهمی در کیفیت‌بخشی به زندگی شهروندان دارند که دراین‌بین ازجمله عوامل تأثیرگذار بر افزایش کارایی پارک‌ها در ابعاد مختلف، فرآیند برنامه‌ریزی و به‌خصوص کیفیت طراحی آن‌ها در بخش‌های مختلف به‌ویژه نوع پوشش گیاهی به کار گرفته در آن است زیرا فضای سبز شهری دارای کارکردهای متعدد و حیاتی است که ازجمله آن می‌توان به بهبود و تغییر سلامت جسمی و روانی موجودات زنده، به‌ویژه انسان‌ها، زیباسازی محیط‌زیست، کاهش اثرهای مخرب تغییرات اقلیمی نظیر مهار تندبادها، سیلاب‌ها، همچنین کنترل و کاهش آلاینده‏‌های خطرناک نظیر آنچه امروزه در بیشتر کلان‌شهرهای کشور با تهدید آن روبرو هستند، اشاره کرد.

دراین‌بین طی سال‌های اخیر حاکم بودن خشک‌سالی بر اقلیم شهری همچون همدان چالش‌های زیادی برای انتخاب گیاهان مناسب برای فضای سبز ایجاد کرده است زیرا اگر همه معیار‌های انتخاب گیاهان برای فضای سبز شهری در نظر گرفته نشود، ممکن است خسارت‌های محیط‌زیستی و ضررهای مالی زیادی در پی داشته باشد. براین اساس طی ماه‌های اخیر مباحثی همچون تصمیم جدید شهرداری مبنی بر کاشت درختان سوزنی در اغلب فضاهای شهری و به‌ویژه پارک‌های جنگلی جدید همدان به گوش می‌رسد حال آنکه عده‌های به نوع گونه منتخب ایراد گرفته و آن را برای محیط‌زیست به لحاظ تغییر در ساختار خاک مضر دانسته‌اند.

براین اساس با توجه به رسالت کاری برآن شدیم تا در خصوص این مهم با رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان که دارای مدرک دکتری علوم مرتع است گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

قاسم اسدیان با بیان اینکه از ده‌ها سال پیش انواع سوزنی‌برگ‌ها ازجمله سروهای خمره‌ای، نقره‌ای و کاج سیاه را وارد کشور کرده و درعین‌حال یکسری گونه طبیعی هم‌خانواده همین سروها همچون سرو کوهی و یا سروی که در مناطقی همچون شیراز نیز از ابتدا در مناطق مختلف کشور وجود داشته است، گفت: درواقع ما در کشور سروهایی داریم که قدمت رویش آن‌ها به دو هزار و 500 سال گذشته بازمی‌گردد پس نمی‌توان این‌گونه گیاهی را غیربومی قلمداد کرد.

وی با تأکید براینکه حضور این گونه در فضای سبز شهری دارای مزایای بسیاری است، ابراز کرد: در وهله نخست اینکه پس از چند سال آبیاری نیاز آبی کمی دارد که این مهم با توجه به کاهش منابع آبی یکی از اصلی‌ترین مزایای این گونه گیاهی است به‌طوری‌که با بارندگی‌های معمولی نیاز آبی این نوع گونه مرتفع می‌شود.

رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با تأکید بر اینکه خوشبختانه این نوع گونه گیاهی فاقد هرگونه افت و بیماری است ابراز کرد: مزیت بعدی ریشه‌دوانی این گیاه است که متناسب با شرایط خاک، زمین‌شناسی و سنگ در ایران است.

اسدیان با بیان اینکه پوشش‌دهی و درعین‌حال سبز بودن طی سال از دیگر مزایای قابل توجه این نوع گونه گیاهی است، اذعان کرد: همچون دیگر گونه‌های گیاهی خزان‌کننده نیست زیرا در فصل سرما نیز سبز است.

وی با تأکید براینکه این گونه گیاهی به لحاظ پایداری نیز به‌هیچ‌عنوان مهاجم تلقی نمی‌شوند، تصریح کرد: درواقع با کاشت یک بذر، همان یک گیاه رویش پیدا کرده و بر تعدادشان افزوده نمی‌شود.

این کارشناس علوم گیاهی با اشاره به اینکه این گونه جزء گونه‌های کنترل‌شده به‌حساب می‌آید ابراز کرد: این گونه بنا به این خصوصیت مناسب برای فضای سبز شهری و توسعه و تقویت آن است.

اسدیان با تأکید براینکه استفاده ازاین‌گونه هیچ اشکال و یا مسئله‌ای برای محیط‌زیست و خاک ایجاد نمی‌کند اذعان کرد: این اظهار نظر بر اساس نظرات کارشناسی و تجربه چندین سال کاشت این نوع گیاه در نقاط مختلف کشور است.

وی با اشاره به اینکه ریزش برگ این نوع گونه گیاهی نیز بسیار کم است ابراز کرد: تنها مسئله اینجاست در مواقعی که این نوع پوشش گیاهی در فضای پارک جنگلی با تعداد زیاد کاشته می‌شود در کاهش PH خاک مؤثر است؛ حال آنکه PH خاک همدان و حتی کشور بالای هفت بوده و این مهم بیان‌گر آن است که در صورت این اتفاق نیز شاهد مشکلی در فضای محیط‌زیست و ساختار خاک نخواهیم بود و حتی تا حدودی می‌توان این مسئله را مناسب قلمداد کرد.

رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با اشاره به اینکه درواقع این‌گونه در تعدیل PH خاک تأثیرگذار بوده است، ابراز کرد: بنده به‌عنوان یک کارشناس، کاشت این نوع گونه گیاهی را در فضای سبز و پارک‌ها جنگلی شهر همدان تأیید کرده و در واقع با شهرداری هماهنگی لازم در این زمینه را داشته‌ایم.

اسدیان با تأکید براینکه برخی‌ها با شعار کاشت گونه بومی در این مسئله ورود کرده‌اند گفت: در نظر بگیرید گیاهی بومی همچون ایلانتوس یا عرعر هم دارای معضلات زیست‌محیطی هستند و هم گرده‌افشانی آن باعث بیماری‌ها تنفسی می‌شود.

وی، افزود: تأسف‌بارتر اینکه این گونه گیاهی، گونه مهاجمی است اما کسی به آن توجه نمی‌کند حال آنکه طبق مطالعات 15 ساله بنده این مهم ثابت شده و درعین‌حال بارها به آن اشاره شده است.

رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با تأکید براینکه مضر بودن گرده‌افشانی و تهدید سلامت مردم توسط این گونه‌های گیاهی به‌هیچ‌وجه قابل انکار نیست اذعان کرد: بیماری عفونی و تنفسی تنها بخشی از بیماری‌هایی است که توسط گرده‌افشانی این گیاه ایجاد می‌شود.

اسدیان با اشاره به مهاجم بودن این گونه گیاهی ابراز کرد: به تعبیر بهتر این درخت با گرده‌افشانی در هر درزی می‌روید و باعث بی‌نظمی در فضای سبز شهری می‌شود.

وی با تأکید براینکه اگر نگاهی به کوچه‌ها و حتی درز دیوارهای شهر بیندازید شاهد رویش این نوع از گونه گیاهی خواهید بود ابراز کرد: درواقع کنترل تکثیر این نوع گونه بسیار دشوار است.

رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان با بیان اینکه این درخت بوی نامطبوعی در فصل بهار از خود متصاعد می‌کند ابراز کرد: به نظر من بهتر است به دلیل خوش‌تیپ بودن این گونه برای مصارف صنعتی آن‌هم به‌صورت محدود کاشته شود.

اسدیان با تأکید براینکه امکان ارائه مستندات علمی در خصوص مزایا و معایب گونه‌های گیاهی از سوی مرکز تحقیقات کشاورزی برای علاقه‌مندان وجود دارد ابراز کرد: بازهم تأکید می‌کنم گونه درختان سوزنی از مزایای بالایی برای کاشت در فضای سبز برخوردار بوده و منطبق با تجربه موجود در کشور امکان سازگاری با شرایط کم‌آبی در این گونه گیاهی بالاست.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفت شد به نظر می‌رسد برای انتخاب گونه گیاهی متناسب تکیه بر داشته‌های علمی و مطالعات بهترین راهکاری است که در دنیای امروز می‌توان بر آن تکیه کرد. اینکه رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی بر مفید بودن کاشت گونه درختان سوزنی آن‌هم بر پایه تحقیقات 15 تا 20 ساله تأکید دارد بیانگر درست بودن تصمیم شهرداری برای بهره‌مندی از این گونه گیاهی است اما دراین‌بین ارائه چند پیشنهاد خالی از لطف نیست. نخست اینکه شهر علاوه بر رنگ سبز نیازمند ترکیبی از رنگ‌ها است اما در حال حاضر فضای سبز شهر همدان تنها دربردارنده رنگ سبز و گاهی هم سفید آن‌هم در گل رزهای کاشته شده در رفوژ وسط برخی خیابان‌ها است که با حفظ شدن چمن اطراف و آلودگی خودروها دید نمایی زیبا ندارند پس انتظار می‌رود مدیران عزیز همه نقاط شهر همدان را حوزه فضای سبز جلوی درب شهرداری ستاد بدانند و برای رنگ‌بندی فضای سبز به فکر چاره باشند. نکته بعدی اینکه در کنار کاشت گونه گیاهی، آذین آن نیز از اهمیت بالایی برخورداست به طور مثال در حال حاضر تمام بلوارها را با تلی از بوته‌های زرشک تزئینی پوشانده‌اند بدون آنکه کسی نسبت به کنترل شاخ و برگ این گیاه اقدام کند.