یکی از معضلات جوامع در حال توسعه، پدیده کودک کار یا به‌اصطلاح کودک خیابانی است که با گسترش شهرنشینی، فقر و سایر مشکلات اجتماعی اقتصادی همواره گسترش می‌یابد. کودک خیابانی به افراد زیر 18 سال اطلاق می‌شود که در خیابان زندگی یا کار می‌کنند، خانواده ندارند یا به علت فقر مالی خانواده‌ها روانه خیابان شده‌اند. صندوق کودکان ملل متحد، یونیسف، این کودکان را به چهار دسته تقسیم کرده است: گروهی که در خیابان‌ها دست‌فروشی می‌کنند؛ گروهی که تکدی‌گری می‌کنند؛ گروهی که کارهای غیرقانونی و قاچاق مواد مخدر و جرائم نظیر آن را انجام می‌دهند و دسته‌ای نیز به روسپیگری مشغول‌اند.

به گفته محققان، کودک خیابانی پدیده‌ای رو به افزایش در کشور ایران است که به سبب ویژگی‌های زندگی، خود منشأ بسیاری از رفتارهای نادرست سلامت می‌شود. این رفتارها نه‌تنها به خود کودک آسیب می‌رسانند، بلکه سلامت جامعه را نیز به مخاطره می‌اندازند. هر روز از نخستین ساعت صبح تا عصر، کودکان خیابانی تقریباً در محل‌های ثابت و تعیین‌شده مشغول دست‌فروشی و تکدی‌گری هستند و یا به سایر فعالیت‌ها مشغول‌اند. این کودکان به علت شرایط خاص زندگی خود در معرض آسیب‌های جسمی و روانی قرار دارند و به همین دلیل ضرورت حمایت از آنان در چهارچوب دفاع و حمایت از حقوق کودکان به‌شدت احساس می‌شود. چنین موضوعی به‌ویژه در شرایط امروز که کشور و جهان با مشکل بیماری پاندمیک کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در راستای لزوم توجه بیشتر به این پدیده در شرایط کرونا، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در نامه‌ای به سردبیر دوماهنامه دانشگاه علوم پزشکی اراک، به نکاتی اشاره کرده‌اند که توجه به آن‌ها می‌تواند در این خصوص راهگشا باشد.

به گفته مصطفی پیوند، پژوهشگر مرکز تحقیقات ارتقای سلامت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان و همکارش، «کودکان خیابانی به دلیل سبک خاص زندگی و تحصیل کم، درگیر مشکلات بهداشتی زیادی می‌شوند. این مشکلات شامل جمع‌آوری زباله‌های خانگی و عفونی، تماس با سرسوزن‌های آلوده، اعتیاد والدین، مصرف مواد مخدر، زندگی در محیطی غیربهداشتی و حاشیه شهر، سوءاستفاده جنسی و جسمی، مشکلات تغذیه‌ای، مشکلات مرتبط با بهداشت روان، بیماری‌های سیستم ایمنی و سایر رفتارهای پرخطر هستند که آن‌ها را مستعد ابتلا به انواع بیماری‌ها نظیر سوءتغذیه، کم‌خونی، بیماری‌های گوارشی و بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت، ایدز و سل می‌کند».

آن‌ها می‌افزایند: «از طرفی با توجه به شیوع پاندمی کرونا در جهان و ایران و قدرت انتقال زیاد این ویروس در سطح جامعه، آسیب‌پذیری این گروه بیش‌ازپیش شده است. حضور کودکان در اماکن پرجمعیت، سطح خیابان و انجام کارهای پرخطر از قبیل جمع‌آوری ضایعات موجب شده است که این کودکان بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به کرونا و انتقال آن به دیگران قرار گیرند».

در این مطلب اشاره شده است که این کودکان به دلایل گوناگون اعم از سهل‌انگاری، آموزش نامناسب، توان مالی کم، دسترسی نداشتن به امکانات پزشکی لازم و در نتیجه پیگیری نکردن مراحل لازم برای درمان به‌راحتی می‌توانند این ویروس را در خانواده و جامعه منتشر کنند.

پیوند و همکارش معتقدند: «این کودکان درحالی‌که روز خود را در اماکن عمومی و خیابان‌ها به شب می‌رسانند، نه‌تنها از ماسک و دستکش استفاده نمی‌کنند، حتی از راه‌های پیشگیری از کرونا اطلاعات درستی ندارند و به‌راحتی اصول بهداشتی را نادیده می‌گیرند».

آن‌ها در انتها اشاره کرده‌اند: «غفلت مسئولان امر در توجه مناسب به این گروه باعث می‌شود تلاش شبانه‌روزی کادر بهداشت و درمان و مردم برای شکستن زنجیره بیماری بی‌نتیجه بماند. بنابراین فراهم کردن شرایط قانونی استفاده از ذخایر استراتژیک کشور برای حمایت‌های مالی، آموزشی، بهداشتی و دیگر ملزومات ضروری اقشار کم‌درآمد به‌ویژه کودکان کار ضروری به نظر می‌رسد».