به آن‌ها گالن به دست‌های مرزی می‌گویند، جوانانی که گازوئیل را در گالون‌های پلاستیکی برای دیگران حمل و یا بهتر است بگوییم قاچاق می‌کنند.

گالن به دست‌ها همچون قاچاقچیان خردهپایی هستند که کار آن‌ها آسان‌ترین و ارزان‌ترین راه برای پرکردن باک خودروهایی است که از مرز گذر می‌کنند.

مرز بین‌المللی باشماق مریوان نیز خالی از پدیده گالن‌ به دست‌ها نیست و پر از دلالانی است که با کم‌ترین درآمد و به‌صورت قاچاقی، سوخت مورد نیاز خودروهای باری موجود در مرز را تأمین می‌کنند.

در راستای کوتاه کردن دست گالن به دست‌ها در مرز باشماق و جلوگیری از قاچاق سوخت در مرزها، طرحی به‌عنوان طرح «فول باک» یا همان «باک پر» در استان کردستان در حال اجرا است.

«فول باک» چه طرحی است؟ بر اساس این طرح که یکی از طرح‌های ملی و از مصوبات ابلاغی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کشور به استانداری‌ها است، میزان سوخت داخل باک کامیون‌های ایرانی خروجی از کشور بر اساس «باک پر» محاسبه و وجه آن بر اساس نرخ تعادلی مرزی دریافت و به حساب خزانه دولت واریز می‌شود.

افزایش چشمگیر درآمدهای مرزی دولت و کاهش عرضه خارج از شبکه سوخت از مهم‌ترین مزایای اجرای این طرح به‌شمار می‌رود که اجرای آن در دیگر مناطق مرزی کشور الزامی است.

کاهش شمار افراد سودجود، دلالان و گالن به‌دست‌ها، جلوگیری از قاچاق سوخت در نقاط مرزی ازجمله مزایای این طرح است.

طرح فول‌باک روشی برای جمع‌آوری باک‌های اضافه و جاسازی‌شده در کامیون‌های خروجی از مرز، توجه به استانداردسازی باک خودروها و الزام به رعایت آن، همچنین جلوگیری از خروج غیرمجاز سوخت در مرزها است.

این طرح در سال 9٦ و 9٥ برای نخستین‌بار در مرز باشماق استان کردستان اجرایی شد که متأسفانه به دلیل عدم حل مشکلات و نواقص موجود آن، پس از مدتی به کلی تعطیل شد.

حال پس از گذشت هشت سال از اجرای ناموفق طرح «فول باک» در مرز باشماق، بار دیگر استان کردستان خواهان اجرایی کردن این طرح در پایانه مرزی باشماق است.

طرحی که به گفته مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه کردستان، اگر در استان کردستان اجرایی شود، گالن به دست‌های مرز باشماق را حذف خواهد کرد.

جهانبخش نوکانی در خصوص اجرای طرح فول باک در پایانه مرزی باشماق اظهار کرد: روان‌سازی و تسریع در تردد حمل و نقل، افزایش چند برابری درآمد فروش سوخت مرزی، عدم دخالت خطای انسانی یا تخلف در کنترل باک کامیون‌ها و به حداقل رسیدن حضور گالن به دست‌ها در مرز باشماق از مزایای اجرای این طرح است.

وی با اشاره به اینکه بسترسازی لازم جهت اجرای این طرح انجام شده است، افزود: پنج دستگاه جایگاه سیار به ظرفیت 1٥0 هزار لیتر جهت استقرار در نظر گرفته شده که پنج دستگاه نفتکش به‌صورت شبانه‌روز عملیات این جایگاه‌ها را انجام خواهند داد.

لازم به ذکر است که طرح فول باک در اکثر مناطق همچون میاندوآب، ارومیه، آذربایجان شرقی انجام و در کرمانشاه نیز در حال انجام است که اکثر این طرح‌ها به‌صورت موفقیت‌آمیز در مرزها عمل کرده است.

*ضرورت اجرای همزمان طرح فول باک در استان‌های هم‌مرز با اقلیم عراق

مدیرکل راهداری و حمل‌و‌نقل جاده‌ای کردستان گفت: یکی از درخواست‌های ما در استان کردستان این است که این طرح همزمان با استان‌هایی که با اقلیم عراق ارتباط تجاری دارند، اجرایی شود.

فرزاد حسنی اظهار کرد: اگر این طرح به تنهایی در استان کردستان اجرایی شود، قاعدتاً بخش ناوگان حمل‌ونقل باری ما در بحث ترانزیت دستخوش تغییرات و در نهایت ایجاد نارضایتی در مرز خواهد شد.

وی عنوان کرد: اگر این طرح در استان کرمانشاه اجرایی نشود، از آنجایی که مرز باشماق دومین مرز زمینی کشور و دارای اهمیت است، احتمال اینکه فرار بار را داشته باشیم و تجار به دلیل اجرای طرح فول باک مقصد خود را به سمت مرز پرویز خان استان کرمانشاه تغییر دهند؛ بسیار زیاد است.

وی در ادامه به همکاری جایگاه‌ها و تیرپارک‌ها اشاره کرد و گفت: طی یک هفته اخیر جایگاه‌هایی در داخل تیرپارک‌ها تعیین و امکان استقرار 12 تلمبه سوخت در سه محل از مرز باشماق وجود دارد.

این مسئول در پایان تأکید کرد: امیدواریم اجرای این طرح در استان کردستان به صورت همزمان با استان‌های مجاور صورت گیرد تا شاهد هیچگونه فرار باری نباشیم.

*مشکلات پیش روی طرح فول باک باید از ریشه حل شود

در ادامه معاون امور گمرکی اداره کل گمرکات کردستان گفت: به بیان دیگر اجرای این طرح به نحوی بازگشت به هشت سال گذشته است.

امیدی اظهار کرد: نباید تنها بر برنامه‌ریزی برروی کامیون‌های ترانزیتی اکتفا کرد، بلکه باید برای ماشین‌های صادراتی نیز چارهای اندیشیده شود.

وی ادامه داد: یکی از موضوعات اجرای طرح، بحث کامیون‌های ترانزیتی است و اگر برای خودروهای صادراتی برنامه‌ریزی صورت نگیرد، اجرای این طرح در استان موفق نخواهد شد.

وی بیان کرد: در حال حاضر بحث دیپ‌زنی کامیون‌های باری در تیر پارک‌ها است و در پایانه مرزی خروجی نیست؛ بنابراین باید به این مسئله اندیشید.

این مسئول افزود: امروزه پایش‌های انجام‌شده در مرز باشماق در راستای فول باک و دیپ‌زنی نیست، بلکه در بحث گالن‌های جاسازشده در ماشین‌ها است.

امیدی ادامه داد: اگر خواهان اجرای موفق این طرح در استان هستیم باید مسائل را از ریشه ببینیم و آن را حل کنیم؛ اگر خواهان حل مشکل دیپ‌زنی و گالن به دست‌ها در مرز هستیم، باید در مسیر منتهی به مرز برنامه‌ریزی و ایست و بازرسی برقرار و دیوارهای پیرامون مرز درست شود.

وی بیان کرد: اگر این طرح عقبه درستی نداشته باشد و مشکلات آن از ریشه حل نشود، اجرای آن موفق نخواهد بود.

*طرح فول باک در اوایل آذرماه در مرز باشماق اجرایی خواهد شد

دبیر کمیسیون برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان کردستان در خصوص اجرای طرح فول باک در پایانه مرزی باشماق مریوان اظهار کرد: این طرح چندین ماه است که به‌صورت جدی در استان بررسی و طی چندماه اخیر توسط ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز دستور اجرای آن صادر شد.

علی خداویسی عنوان کرد: باتوجه به بررسی‌های انجام‌شده توسط دستگاه‌های مرتبط در استان کردستان نهایتاً مقرر شد که در اوایل آذرماه این موضوع در پایانه مرزی باشماق عملیاتی شود.

وی بیان کرد: یکی از پیشنهادهای استان کردستان اجرای همزمان طرح فول‌ باک در همه استان‌ها بود که خوشبختانه در اوایل آذرماه سال جاری به‌صورت همزمان در استان‌های هم‌مرز با عراق اجرایی خواهد شد.

وی گفت: این طرح باید به‌صورت همزمان در استان‌های هم‌مرز با عراق اجرایی شود تا بارها به سمت استان‌های دیگر سرازیر نشود.