سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش : غریزه ترس، موضوعی است که به طور خدادادی در وجود همه موجودات زنده نهادینه شده، غریزه طبیعی که بیشتر در خدمت حیات و بقای موجودات زنده است؛ چراکه با وجود ترس موجودات زنده واکنش صحیح در برابر خطر از خود نشان می‌دهند، ولی برخی اوقات غریزه ترس از دایره و مدیریت عقل و شرع خارج شده و بیشتر جنبه افراط و یا تفریط به خود می‌گیرد.

باید دانست که جنبه منفی این نعمت خدادادی آثار و پیامدهای مخربی را برای افراد به بار خواهد آورد حال آنکه یکی از این ترس‌ها، ترس از تشکیل از خانواده است که طی سال‌های اخیر در بین جوانان به‌ویژه دختران بروز و ظهور یافته به طوری که این امر رغبت برای ازدواج را در بین دختران کاهش داده است.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با دانش‌آموخته روان‌شناسی و مشاور خانواده گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

محمدرضا ایمانی گفت: در امر ازدواج فارغ از تمامی مسائل مرتبط با آن، با مسئله مفهومی عمیقی مواجهیم که همه ترس و نگرانی ما آدم‌ها به آن بازمی‌گردد و آن اینکه افراد در حال وارد شدن به رابطه‌ای هستند که کاملاً برای آن‌ها ناآشنا است.

وی افزود: درواقع افراد وقتی نسبت به هم علاقه‌مند شده و می‌خواهند یک زندگی را آغاز کنند چون نسبت به آینده، اتفاقاتی که خواهد افتاد، نسبت به رفتار طرف مقابل، نسبت به رویدادها و پدیده‌هایی که ممکن است در جریان زندگی با آن مواجه شوند ناآشنا هستند، می‌ترسند.

وی با اشاره به اینکه اگر محدوده این فرایند مشخص شود و افراد بدانند که باید چه کار کنند، بر ترس خود غلبه خواهند کرد، افزود: دومین علت ترس دختران از تشکیل خانواده، موضوع مسئولیت‌ها است زیرا ما به‌صورت واقعی به مسئولیت‌های خودمان در جریان و فرایند ازدواج واقف نیستیم.

این مشاور خانواده ادامه داد: به دیگر سخن دختران مسئولیت خود در فرایند زناشویی را نمی‌شناسند و تأسف‌بار اینکه در هیچ‌جا نیز گفته نمی‌شود که چه مسئولیتی بر عهده دارند.

ایمانی با بیان اینکه وقتی نسبت به این مسئولیت‌ها اشراف نداشته باشند هرکدام از زوجین هرطور که دلشان بخواهد رفتار می‌کنند، ابراز کرد: به این ترتیب در این رابطه‌ها شاهد هستیم یکی سختگیری کرده دیگری بی‌قراری و آن دیگری پرخاشگری می‌کند و غیره.

وی با تأکید بر اینکه این امر به الگوهای تربیتی موجود در جامعه بازمی‌گردد، اذعان کرد: درواقع افراد بر اساس تجاربی که در زندگی شخصی خود تجربه و مشاوره‌هایی که از افراد پیرامون خود دریافت کرده‌اند فکر می‌کنند این رفتارها و روش‌های برخورد بهترین است.

این روان‌شناس با بیان اینکه فارغ از تمام این مسائل، قبل از ازدواج دختر و پسر باید از مسئولیت‌هایی که در قبال یکدیگر دارند آگاهی داشته باشند، گفت: مهم‌ترین مسئولیت و تعهد زوجین نسبت به یکدیگر تأمین امنیت و آرامش، همدلی و همدردی در شرایط سخت، شکیبایی کردن و همراه بودن در شرایط سخت است.

ایمانی ادامه داد: رفتارها بنا به نیاز هر فرد با دیگری متفاوت است؛ مثلاً فردی برون‌گرا و هیجانی است پس دوست دارد روابط گسترده و رفت و آمد داشته باشد و کسی در این ارتباط به او سخت نگیرد اما در مقابل فردی درون‌گراست و برعکس قبلی برای تمام رفت و آمدها و مراودت‌های اجتماعی سخت‌گیری می‌کند.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه هیچ‌گاه پیش از ازدواج با افراد حرف و صحبتی نمی‌شود که با داشتن همسری با شاخص رفتاری متفاوت چه تعهدی بر عهده زوجین قرار دارد، گفت: مثلاً من به‌عنوان همسر مسئولیت دارم که اداره امور همسرم را به لحاظ مالی برعهده گرفته و او را از نظر مالی و عاطفی حمایت کنم اما برای انجام این مسئولیت نمی‌دانم که متعهدانه باید نسبت به چه چیزهایی با توجه به شاخص رفتاری همسرم چگونه رفتار کنم؟ یعنی نمی‌دانم از چه کارهایی حزر کنم که همسرم را ناراحت نکند و در مقابل چه کارهایی انجام دهم که او را خوشحال کند.

این مشاور خانواده با بیان اینکه همه اختلاف نظرها و مشکلات، نشأت‌گرفته از همین عدم شناخت و آگاهی از تعهدات نسبت به یکدیگر است، ابراز کرد: مشخصاً می‌توان گفت وقتی زوجین می‌خواهند یک رابطه‌ای را تعریف کنند باید در فرایند مشاوره‌های خود با آزمون‌هایی همچون آزمون رفتارشناسی دیسک (یکی از مدل‌های شخصیت‌شناسی است که روان‌شناسی شخصیت افراد را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد) آشنا شده و آن را انجام دهند تا کاملاً لایه‌های رفتاری دو طرف شناخته شده و به زوجین گفته شود که قرار است با چه شخصیت رفتاری ازدواج کنند.

ایمانی با اشاره به اینکه زوجین باید با آگاهی از نقاط قوت و ضعف رفتاری یکدیگر و در عین حال با تصمیم بر پذیرش و یا عدم پذیرش این رفتار، زندگی را شکل دهند گفت: درصورت پذیرش، فرد موظف است نسبت به پوشش ضعف‌ها و همراهی با نقاط قوت یکدیگر همگام شود زیرا این تعهد رفتاری تضمین‌کننده پایداری زندگی است.

وی با تأکید بر اینکه این شناخت از تعهدات است که باعث روابط سطحی و در پی آن به روابط عمیق تبدیل می‌شود، اذعان کرد: این روابط عمیق وابستگی ایجاد کرده و در پی آن دلبستگی به یکدیگر در بین زوجین را رقم می‌زند.

این روان‌شناس با بیان اینکه متأسفانه جوانان امروز حتی از چارچوب روابط خانواده نیز بی‌اطلاع‌اند چراکه همچنان ما شاهد آن هستیم که جملاتی همچون پدر من پدر تو و غیره از زبان زوجین جاری می‌شود حال آنکه وقتی دو فرد با یکدیگر ازدواج می‌کنند دیگر تفاوتی بین والدین وجود ندارد، افزود: درواقع عدم شناخت زوجین از یکدیگر و این آموزش‌ها منجر به طلاق، همسرآزاری، پرخاشگری، و مورد هجمه قرارگرفتن و مشکلات زناشویی می‌شود؛ بنابراین همین مباحث در دل دختران برای تشکیل خانواده ایجاد ترس می‌کند یعنی امروز دختران ما همه این مباحث را مشاهده می‌کنند.

ایمانی با تأکید بر اینکه اگر جوان ما در فرایند ازدواج نسبت به مسئولیت، تعهد و وظایف خود شناخت داشته باشد یقیناً جایی برای ترس باقی نخواهد ماند، افزود: مسئله این است که در ازدواج با پیشگیری از وقوع اتفاقات ناگوار در روابط خانوادگی و زناشویی مواجهیم حال آنکه کلاس‌های پیش از ازدواج به هیچ دردی نمی‌خورد.

وی با بیان اینکه متأسفانه امروز در حوزه پیشگیری در آموزش و پرورش و در سطح دانشگاه‌ها چیزی به جوانان ما ارائه نمی‌شود، گفت: از طرفی خانواده‌ها نیز به لحاظ مالی امکان استفاده از ظرفیت مشاوره را به‌صورت مستمر ندارند؛ بنابراین دولت موظف است یک سیستم منسجم را با حوزه مشاوران ایجاد کند تا همه عزیزان از این دالان تخصصی وارد زندگی شوند.

این روان‌شناس با بیان اینکه در این سیستم مشاوره‌ای در نخستین گام باید سلامت روان فرد و پایداری روانی او مورد توجه قرار گیرد، اذعان کرد: در سطحی‌ترین شکل حتی باید مشخص شود که آیا فرد در کودکی مشکلی نداشته که امروز در روان او مسئله‌ساز شده است یا خیر.

ایمانی با بیان اینکه متأسفانه در بسیاری از موارد زوجین از مشکلات روانی طرف مقابل خبر نداشته و وارد زندگی او می‌شوند، اذعان کرد: بعد از ارزیابی روان، موضوع بعد شناخت لایه‌های رفتاری است برای مثال وقتی از زوجین می‌پرسیم چرا می‌خواهید ازدواج کنید بعضاً عنوان می‌کنند برای تأمین مالی و یا پسران عنوان می‌کنند می‌خواهند از نظر جنسی تأمین شوند، این‌ها ادله مشخصی برای ازدواج نیست زیرا هزاران مسئله و پدیده دیگر نیز وجود دارد اما چون افراد مسئولیت‌ها و نیازهای خود را نمی‌شناسند در سطحی‌ترین شکل به ازدواج نگاه می‌کنند.

وی ادامه داد: از طرفی در ازدواج افراد باید بدانند طرف مقابلشان به طور 100 درصدی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز آن‌ها باشد زیرا او فرد دیگری با خصوصیات مشخص دیگری است و تنها شاید حدود40 تا 50 درصد نقطه اشتراک باهم داشته باشند.

این روان‌شناس ادامه داد: از طرفی وقتی افراد در فرایند مشاوره قرار گرفته و راهنمایی دریافت می‌کنند مسئله سوم حائز اهمیت، سکس‌تراپی است.

ایمانی با تأکید بر اینکه پیش از زدواج باید مشخص شود زوجین از سلامت جنسی برخوردار هستند یا خیر، اذعان کرد: در حال حاضر متأسفانه این نکته حائز اهمیت در هیچ یک از مراحل پیش از ازدواج مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.

وی با بیان اینکه ره‌آورد عدم سنجش این موضوع 82 درصد طلاق عاطفی یا ابراز نشده در کشور است، تشریح کرد: مشکل این دست از زوجین در اغلب موارد مسائل و مشکلات جنسی است که یقیناً در صورت شناسایی پیش از ازدواج این اختلالات تا حدود بسیاری قابل درمان بوده است.

این مشاور خانواده با تأکید بر اینکه این امر خود بر زندگی زوجین سایه انداخته و حتی منجر به ایجاد روابط فرازناشویی و آسیب روحی می‌شود، خاطرنشان‌ کرد: درواقع برای پایداری زندگی پیش از ازدواج می‌بایست مسائلی همچون ارزیابی سلامت روان، مشاوره خانواده برای شناخت نوع رفتار و ویژگی‌های رفتاری منطبق با یکدیگر و درنهایت ارزیابی سلامت جنسی مورد توجه قرار گیرد.

ایمانی با تأکید بر اینکه به نظر بنده اگر این فرایند طی نشود بهتر است هیچ ازدواجی صورت نگیرد تشریح کرد: اهمیت مسئله بدان جهت است که اگر زوجین نسبت به یکدیگر شناخت پیدا کرده و مطمون شوند که انتخابشان درست بوده واهمه‌ای برای ازدواج نخواهند داشت.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل ترس دختران نسبت به تشکیل خانواده به تجربیات ناموفق دیگران در ازدواج بازمی‌گردد به طوری که خیلی وقت‌ها به علت شنیدن خاطرات تلخ دیگران در زندگی مشترک یا دیدن زندگی‌هایی که دچار تنش‌ها و مشکلات زیادی است و درنهایت هم به جدایی می‌رسد، افرادی که در آستانه ازدواج قرار دارند دیدگاه منفی‌ای نسبت به زندگی زناشویی پیدا می‌کنند.

این دیدگاه منفی اکثر اوقات صحیح نیست چون معمولاً افراد فقط بخش‌هایی از زندگی و انتهای ماجرا را برای دیگران بازگو می‌کنند و اطرافیان را کامل و دقیق از علل اصلی مشکل و شکست مطلع نمی‌کنند. همانطورکه در گفت‌وگوی کارشناسی عنوان شد اگر افراد قبل از ازدواج از طریق آموزش و تست‌‌های رفتار و روان‌شناسی به شناخت از یکدیگر برسند یقیناً ازدواج دیگر واهمه نخواهد داشت بلکه به یک فرایند زیبای تکرارنشدنی برایشان بدل خواهد شد که از لحظه‌لحظه ‌آن لذت می‌برند.