سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش:

از طرفی با توجه به نیاز روزافزون بازار، از نظر تولید گل و گیاهان زینتی و سبزی و صیفی‌جات خارج از فصل، این روش تولید و کشت، امروزه به یکی از سودآورترین بخش‌های کشاورزی تبدیل شده است.

جالب‌تر اینکه کشاورزی در گلخانه‌ها نسبت به کشاورزی در فضای آزاد و در زمین‌های کشاورزی دردسر و مشکلات کمتری دارد؛ به علاوه بازه زمانی برای به ثمر نشستن و برداشت محصولات نیز نسبت به کشاورزی سنتی، کوتاه‌تر است، بنابراین با در نظر گرفتن این موارد می‌توان به این نتیجه رسید که کشاورزی گلخانه‌ای می‌تواند سودآوری بیشتری داشته باشد.

می‌توان گفت که سود گلخانه گاهی ده‌ها برابر از کشاورزی معمولی است زیرا در کشاورزی آزاد برای تولید و پرورش تجاری گیاهان و میوه‌جات با کیفیت بالا و در تمام طول سال، باید شرایط محیطی مطلوب به همراه کنترل عوامل خسارت‌زا نظیر باد، طوفان‌های ویرانگر، سرما و یخبندان و غیره را در نظر گرفت اما در فضای کشت گلخانه‌ای این عوامل آسیب کمتری به همراه دارند؛ بنابراین در استان همدان نیز طی دو دهه اخیر ورود به این عرصه از سوی سازمان جهاد کشاورزی به‌عنوان یک اولویت مطرح بوده و فعالیت در این عرصه را بنا به شرایط آب و هوایی و خشک‌سالی‌ها یک ضرورت قلمدا می‌کنند.

با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با دو تن از گلخانه‌داران همدانی که در عرصه کشت صیفی‌جات مشغول به کار هستند گفت‌وگویی تربیت دهیم که در ادامه می‌خوانید:

علی حبیبی عنوان کرد: باوجود اینکه از سال 90 به عرصه کشت گلخانه در روستای سلطان‌آباد رزن ورود کرده اما همچنان به کشت محصولاتی همچون گندم و رازیانه در فضای بیرون از گلخانه نیز مشغول است.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر به همراه برادرش دو گلخانه پنج هزار متری را در روستای سلطان‌آباد رزن احداث کرده و آن را مدیریت می‌کنند گفت: یکی از گلخانه‌ها مختص کشت فلفل و دیگری مختص کشت خیار است.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه امروز هزینه تولید با قیمت فروش همخوانی ندارد، اذعان کرد: بیشترین عایدی در این عرصه نصیب دلال می‌شود، برای مثال سال جاری حدود 90 تن محصول از گلخانه برداشت کردم حال آنکه هر کیلو خیار از من به قیمت 13 هزار تومان توسط دلال خریداری شد و همدان محصول پس انتقال به میدان بار به مبلغ 30 هزار تومان به دست مردم رسید.

این فعال کشاورزی با تأکید بر اینکه هر کیلو خیار برای من گلخانه‌دار بالغ بر 15 هزار تومان هزینه دربرداشته اذعان کرد: چون به‌دلیل کم‌آبی چاره‌ای جز ورود به عرصه کشت گلخانه‌ای نداشتیم پس مجبوریم تابع دلال باشیم حال آنکه نه قیمت زیر 15 هزار تومان برای من صرفه اقتصادی دارد و نه مبلغ 30 هزار تومان قیمت عادلانه‌ای برای مردم است.

حبیبی با تأکید بر اینکه هیچ حمایتی از سوی جهاد کشاورزی در مسیر توسعه و پایداری فعالیت گلخانه‌داران صورت نمی‌پذیرد گفت:حتی در منطقه ما در راستای الگوی کشت نیز گامی برداشته نشده است.

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه برای انتخاب محصول و میزان سطح کشت، بیشتر کشاورزان با توجه به شرایط بازار هرطور دلشان بخواهد عمل می‌کنند ابراز کرد: درواقع جهاد کشاورزی در امر ترویج به پیام‌های تلگرامی که در برگزاری کلاس‌های آموزشی اشاره می‌شود بسنده می‌کند حال آنکه من کشاورز بنا به مشغله کاری امکان حضور در بیشتر این کلاس‌ها را ندارم.

این گلخانه‌دار رزنی با اشاره به اینکه متأسفانه در برخی محصولات همچون فلفل زیرساخت فراوری و سورتیگ در استان همدان وجود ندارد و مجبوریم محصول را با هزینه بالای حمل‌ونقل به شرکت‌های سورتیگ موجود در استان‌هایی همچون اصفهان بفرستیم اذعان کرد: مسئله این است که این شرکت‌ها هر وقت و هر چقدر بخواهند به ما قیمت محصول را پرداخت می‌کنند و ما هیچ گونه اختیاری برای فروش محصول نداریم.

حبیبی با تأکید بر اینکه متأسفانه خرید این محصولات در استان دارای بازه زمانی دو ماهه است و به محض اینکه قیمت محصول کمی بالاتر می‌رود دیگر از گلخانه‌دار خریدی نمی‌کنند اظهار کرد: موضوع این است که محصول تولیدی در همدان پس از سورت شدن در شرکت‌های سورتیگ در اصفهان به چندین برابر قیمت خریداری شده و با کانتینر به کشورهای اروپایی صادر می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر در دو گلخانه به‌صورت مستقیم هفت نفر مشغول به کار هستند که این عدد به هنگام برداشت محصول افزایش نیز دارد، عنوان کرد: مسئله این است که ما به‌دلیل عدم صرفه اقتصادی در مبحث تولید گلخانه‌ای حتی امکان بازپرداخت بدهی‌های بانکی‌مان را نیز نداریم و این امر را از طریق کشاورزی در بیرون از فضای گلخانه با فروش محصولاتی همچون گندم و رازیانه تأمین می‌کنیم.

این گلخانه‌دار رزنی در پاسخ به این سؤال که آیا از بخش بیمه محصولات و سازه‌های گلخانه‌ای رضایت دارید؟ گفت: کدام بیمه؟ اصلاً چیزی به‌عنوان امکان بیمه محصولات گلخانه‌ای به ما ابلاغ نشده است.

در ادامه یکی دیگر از گلخانه‌داران همدانی ضمن تأیید سخنان دیگر همکار خود، گفت: بنده از سال 89 در حوزه کشت گلخانه‌ای با دو محصول خیار و گوجه ورود کرده‌ام.

مجید انصاری با تأکید بر اینکه میزان تولید محصول در هر سال بستگی به شرایط اقلیمی منطقه دارد، اظهار کرد: با این وجود از هزار متر گلخانه می‌توان سالانه 20 تن محصول به‌طور میانگین برداشت کرد.

وی با اشاره به اینکه گلخانه ما 2.5 هکتاری و در شهرستان همدان مستقر است، افزود: در نبود بازار، کشت گلخانه‌ای نابود می‌شود مثلاً در6 ماه نخست سال گذشته گلخانه‌داران در نبود بازار با سر زمین خوردند اما در6 ماهه دوم سال گذشته شرایط به‌دلیل فراهم بودن بازار محصولات خوب بود.

این گلخانه‌دار همدانی در پاسخ به این سؤال که آیا جهاد کشاورزی به شما الگوی کشت ارائه نکرده؟ مشخص نمی‌کند که از هر محصول چقدر کشت کنید تا با مازاد تولید نسبت به تقاضا مواجه نشوید؟ اذعان کرد: خیر البته اگر جهاد کشاورزی استان الگویی هم ارائه کند بازهم مشکل حل نمی‌شود زیرا در سطح ملی میزان نیاز به هر محصول کشاورزی در مقاطع مختلف زمانی مشخص نیست و در بسیاری از موارد در بی‌خبری جهاد کشاورزی گلخانه‌هایی نیز وجود دارد که بدون دریافت مجوز دست به احداث سازه زده و محصول کشت می‌کنند؛ بنابراین یقیناً احصای میزان نیاز در محصولات کشاورزی به‌ویژه در بخش گلخانه‌ها به‌راحتی امکان‌پذیر نیست.

انصاری در واکنش به این سؤال که هزینه‌های تولید را در بخش‌های مختلف همچون کود، سم و ماشین‌آلات چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اذعان کرد: اگر با شرایط موجود به لحاظ هزینه‌های تولید بخواهیم پیش برویم فعالیت در عرصه کشت گلخانه‌ای دیگر توجیه اقتصادی ندارد.

وی با بیان اینکه طی چند سال اخیر علاوه بر اینکه هزینه کارگری با افزایش مواجه شده، در حوزه سم و کود نیز با افزایش قیمت بالایی مواجهیم به طوری که امروز یک کیلو کود گلخانه‌ای به قیمت 250 هزار تومان به‌فروش می‌رسد حال آنکه یک گلخانه پنج هزار متری طی سال حداقل 200 تا 250 میلیون تومان تنها باید بابت کود پرداخت کند، گفت: این را در نظر بگیرید که همین گلخانه حداقل باید 100 میلیون تومان بابت سموم مورد نیاز هزینه کند.

وی ادامه داد: حال در نظر بگیرید که اگر همین گلخانه اجاره‌ای باشد بالغ بر 250 میلیون تومان نیز باید بابت اجاره سالانه پرداخت کند، این در حالی است که این گلخانه طی 6 ماه در بهترین حالت 50 تن محصول خواهد داشت، حال در نظر بگیرید که تنها برای تأمین هزینه تولید اگر مثلاً محصول گوجه باشد باید از من گلخانه‌دار کیلویی 14 هزار تومان خریداری شود این در حالی است که هیچگاه این رقم به بنده پرداخت نمی‌شود.

این فعال کشاورزی در پاسخ به این سؤال که جهاد کشاورزی از شما در چه بخش‌هایی حمایت می‌کند؟ آیا کود و سم یارانه‌ای در اختیارتان قرار می‌دهد؟ اذعان کرد: خیر تنها حمایت آن‌ها، دادن مجوز و تسهیلات برای احداث گلخانه است بنابراین بنده به هیچ وجه ورود افراد ناآشنا به این حوزه را تأیید نمی‌کنم.

انصاری با بیان اینکه حوزه حمایتی در بحث بیمه سازه و غیره را چگونه ارزیابی می‌کنید، اذعان کرد: متأسفانه بخش‌های در نظر گرفته‌شده بیمه متناسب با شرایط اقلیمی نیست مثلاً در همدان اصلی‌ترین مشکل خسارت‌زا باد است حال آنکه بیمه زیر بار مسئولیت در این بخش نمی‌رود؛ بنابراین اینکه من گلخانه‌دار هر سال بخواهم سازه‌ام را در برابر مثلاً آتش‌سوزی به‌عنوان یکی از بخش‌های درنظر گرفته‌شده، بیمه کنم در حالی که این امر به‌ندرت ممکن است گلخانه‌ای را تهدید کند منطقی نیست پس اغلب افراد از خیر بیمه کردن گلخانه‌ها می‌گذرند.

وی با اشاره به اینکه امروز بنده بخشی از محصول تولیدی خود را از طریق واسطه‌ها صادر می‌کنیم، اذعان کرد: در حوزه صنایع فرآوری و خرید محصول از گلخانه‌داران نیز ذکر این نکته ضروری است که بیشتر این صنایع قیمت معقولی را در خرید محصول اعلام نمی‌کنند یعنی با درجه‌بندی محصولات گلخانه‌ای را با قیمت بسیار پایین از گلخانه‌دار می‌خرند.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد متأسفانه بخش حمایت از فعالیت‌های گلخانه‌ای علیرغم شعارها واقعی نیست و همچون سایر بخش‌های کشاورزی این دلال است که سود هنگفتی را به جیب زده و گلخانه‌دار نیز چاره‌ای جز تبعیت از خواسته‌های او ندارد زیرا نه بازار فروش تخصصی برای محصولات او فراهم بوده و نه زیرساخت و صنعتی در خدمت محصول تولیدشده وجود دارد و حتی در صورت وجود صنعت فرآوری قیمت‌ها ابلاغی ازسوی صنایع به گونه‌ای است که گلخانه‌دار را از همکاری مأیوس می‌کند؛ بنابراین یا دلال میدان بار در این عرصه گردن کلفت خواهد کرد یا سود حاصل از صادرات محصولاتی همچون فلفل همدان به جیب شرکت‌های سورتیگ در استانی همچون اصفهان خواهد رفت.

در پایان گفتنی است در راستای رعایت انصاف برآن شدیم تا با مسئول مربوطه در جهاد کشاورزی استان گفت‌وگویی ترتیب دهیم اما به‌دلیل مشغله کاری این عزیزان شرایط مهیا نشد؛ بنابراین این فرصت همچنان برای مدیران مرتبط با این بخش فراهم است که نقطه نظرات خود را درخصوص مباحث مطرح‌شده با ما درمیان بگذارند.

طاهره ترابی مهوش