صنعت برق و گاز ازجمله صنایع زیربنایی هستند که گردش چرخه‌ای اقتصادی، توسعه صنعتی و تأمین رفاه اجتماعی به استمرار آن متکی است، از طرف دیگر با توجه به افزایش قابل توجه مصرف انرژی الکتریکی به‌خصوص در سال‌های اخیر و با وجود کمبودهایی که در تأمین منابع لازم در این زمینه به‌چشم می‌خورد، لزوم تبیین و اجرای راهکارهای بهینه‌سازی مصرف انرژی در حوزه تأمین برق در فصل تابستان و در تأمین گاز در فصل زمستان بیش از پیش احساس می‌شود.
در این میان مشترکان صنعتی با توجه به سهم قابل ملاحظه‌ای که در مصرف انرژی دارند و با عنایت به ویژگی‌هایشان، نقش عمده‌ای در کنترل انرژی ایفا‌ می‌کنند.
ماهیت مصرف در بخش صنعت به گونه‌ای است که این بخش می‌تواند در زمان پیک بار شبکه، حداقل بار و انرژی را استفاده‌ و حداکثر مصرف خود را به زمان غیر پیک بار شبکه منتقل‌ کند. از طرف دیگر حساسیت مصرف و مصرف‌کننده صنعتی نسبت به خاموشی‌ها و قطع برق و گاز بیش از سایر مصرف‌کنندگان است.
بنابراین با توجه به آنچه گفته شد؛ برآن شدیم تا درخصوص اثر قطعی انرژی (قطع برق و گاز) بر صنعت و راهکار مدیریت آن در صنعت با یک کارشناس انرژی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
محمدصادق مهرجو عنوان کرد: بخش صنعت به‌عنوان یک حوزه اصلی در عرصه درآمدزایی کشور از اهمیت بالایی برخوردار است و برای کشور تولید ناخالص داخلی دارد.
وی با اشاره به اینکه قطعی برق در تابستان و گاز در زمستان به صنعت و در مسیر تولید بسیار آسیب‌زننده است، اذعان کرد: فرض کنید امروز یک کارخانه که طی 24 ساعت شبانه‌روز باید در مسیر تولید حرکت کرده تا بتواند جوابگوی سهامداران بوده و مخارج جاری خود را تأمین کند و در عین حال ارز‌آوری خوبی برای کشور داشته باشد، برای ساعاتی از روز با قطعی برق مواجه شده و کار را تعطیل می‌کند؛ بنابراین بخشی از تولیدات خود را از دست می‌دهد. این موضوع در سطح کلان تولید بسیار آسیب زا است.
وی یکی از دلایل ریزش ارزش سهام در بورس در مقاطعی از سال را مرتبط با این موضوع دانست و عنوان کرد: بهینه‌سازی در این حوزه به‌عنوان راهکار بسیار حائز اهمیت است.
این کارشناس انرژی با تأکید بر اینکه باید مردم را در بهینه‌سازی مصرف انرژی مشارکت داد اذعان کرد: اهمیت این امر بدان جهت است که در تابستان اولویت نخست ما در تأمین برق برای مصارف خانگی و تجاری خرد بوده و در زمستان نیز بازهم اولویت تأمین گاز برای این دو بخش است.
مهرجو درخصوص چگونگی مشارکت دادن مردم در بهینه‌سازی انرژی عنوان کرد: باید به آن‌ها گفت که شما می‌توانید با تغییر موتور کولرتان که برچسب مصرف انرژی دارد آن را ارتقا و مصرف برق را کاهش داده و در عین حال بهره‌مندی از هوای مطبوع را تا 60 درصد نیز افزایش دهید.
وی ادامه داد: در عین حال به مشترک نیز این نوید نیز داده شود که به ازای هرکیلو وات صرفه‌جویی این برق در اختیار صنایع قرار گرفته و 70 درصد قیمت برق صرفه‌جویی شده را به او بازمی‌گردانیم.
این کارشناس انرژی اظهار کرد: در این رویکرد از محل صرفه‌جویی، تشویقی در اختیار مشترکان قرار داده می‌شود، این یعنی مشارکت مردم در امر صرفه‌جویی و بهینه‌سازی مصرف بدون اینکه فشاری بر زندگی آن‌ها تحمیل شود.
مهرجو ادامه داد: یا مثلاً به گونه دیگر این امکان وجود دارد که شرکت برق منطقه توانیر به مشترکان خود اعلام کند به‌صورت اقساطی نسبت به تغییر موتور کولر آن‌ها اقدام می‌کند.
وی با اشاره به اینکه سال گذشته تقریباً ما در پیک مصرف، روزانه 33 هزار مگاوات فقط برای وسایل سرمایشی انواع کولر (آبی، گازی) در کشور برق مصرف کردیم، خاطرنشان کرد: احتمالاً این رقم طی سال جاری به 35 هزار مگاوات هم رسیده که عدد بسیار بزرگی است و به اندازه کل مصرف برق کشوری مثل مصرم است، جالب اینکه مصر کشوری پرجمیعت بوده و اقلیم گرم و خشک دارد.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه پیک مصرف ما تقریباً از 79 هزار مگاوات رد شده، افزود: این بدان معناست که ما در مصرف انرژی بخش خانگی نه‌تنها صرفه‌جویی نمی‌کنیم بلکه به نسبت (GDP) یا تولید ناخالص داخلی، در مصرف انرژی زیاده‌روی هم می‌کنیم، البته این تنها مختص برق نیست بلکه در دیگر انرژی‌ها این شرایط را شاهد هستیم.
مهرجو راهکار پیش روی صنعت را مدیریت انرژی و استفاده انرژی‌های تجدیدپذیر و منفک کردن صنایع از شبکه دانست و گفت: از طرفی باید بهره‌وری نیروگاه‌های برق را افزایش دهیم زیرا در حال حاضر تقریباً 30 تا 70 درصد از گازی که به نیروگاه‌های برق ارائه می‌شود در حقیقت تحت عنوان گرما در هوا منتشر شده و به ازای آن چیزی دریافت نمی‌کنیم.
وی با بیان اینکه این افزایش بهره‌وری باید توسط دولت و بخش خصوصی فعال در این بخش به‌عنوان سرمایه‌گذار اتفاق بیفتد اذعان کرد: این امر را می‌توان از طریق سیکل ترکیبی کردن نیروگاه افزایش داد و بهره‌وری را به 60 یا 70 درصد رساند.
وی ادامه داد: از طرفی طبق اطلاعات موجود، در حال حاضر 15 تا 20 درصد انتقال برق در شبکه توزیع و انتقال دستخوش تلفات می‌شود در حالی یقیناً راهکارهایی برای به حداقل رساندن این میزان هدررفت وجود دارد.
این کارشناس انرژی اظهار کرد: برای اینکه مدیریت پیک مصرف برق را در تابستان داشته باشیم می‌بایست 10 تا 15 هزار مگاوات برق تجدیدپذیر تولید کنیم حال آنکه رقبای ما در منطقه روی این موضوع سرمایه‌گذاری هنگفتی کرده و در مسیر توسعه زیرساخت‌های برق تجدیدپذیر به ابداعات زیادی دست زده‌اند.
مهرجو اضافه کرد: سیاستگذاری توسط دستگاه متولی در کشور انجام شده، اما نکته بعدی اینکه باید موضوع قیمت‌گذاری دستوری کنار گذاشته شود تا در پی آن نیروگاه‌های ما صرفه اقتصادی داشته باشند.
وی با بیان اینکه البته توسعه نیروگاه‌های زغال سنگی با توجه به ناترازی گاز می‌تواند راهگشا باشد، ابراز کرد: آنچه مسلم است اینکه لزوماً راهکارهای ما نباید مبتنی بر فشار بر مصرف‌کننده خانگی باشد بلکه باید دنبال راهکارهای تشویقی باشیم زیرا زمانی کارها و راهبردهای ما جواب مناسب خواهند داد که مردم با اطمینان وارد کار شوند.
وی گفت: چون امروز به‌عنوان یک نقطه قوت برق و گاز یارانه‌دار در اختیار صنایع قرار می‌دهیم، بیشتر آن‌ها بهینه‌سازی و استفاده از پنل‌های خورشیدی را با توجه به هزینه‌بر بودن آن در مقایسه با پرداخت هزینه گاز و برق یارانه‌دار، به‌صرفه قلمداد نمی‌کنند، لازم است در این عرصه نیز تجدید نظری صورت گیرد.
این صاحب‌نظر حوزه نفت و انرژی اذعان کرد: قیمت‌های یارانه‌ای بر مصرف انرژی و اقتصاد ملی تأثیرگذار است، ازجمله این موارد می‌توان به تشویق مصرف‌کننده به مصرف هرچه بیشتر، غیراقتصادی کردن بیشتر اقدامات مدیریت مصرف، تعمیق شکاف و عدم توازن بین هزینه‌ها و درآمدهای بنگاه‌های انرژی، سلب امکان تعمیر و نگهداری مناسب تأسیسات صنایع انرژی، سلب امکان سرمایه‌گذاری جدید برای توسعه ظرفیت‌های جدید، کاهش ظرفیت‌های صادرات انواع انرژی و نتیجتاً کاهش درآمدهای صادراتی، افزایش نیاز به واردات انرژی، افزایش انتشار آلاینده‌ها و گازهای گلخانه‌ای، توزیع غیرعادلانه یارانه‌ها به نفع طبقات پردرآمد جامعه و ایجاد رانت به‌ویژه برای صاحبان صنایع انرژی اشاره کرد.

طاهره ترابی مهوش