سپهرغرب، گروه سلامت: مدیر آموزش سازمان نظام پزشکی سکته مغزی را یکی از شایع‌ترین علت‌های مرگ‌ومیر و دومین دلیل ابتلا به ناتوانی‌های مغزی در ایران معرفی کرد و گفت: براساس بررسی‌های انجام‌شده روزانه 400 نفر در کشورمان دچار سکته مغزی و طبق آخرین آمار سالیانه 150 تا 160 هزار نفر در ایران دچار سکته مغزی می‌شوند که 15 درصد این آمار به مرگ منجر شده و حدود 30 درصد از این افراد زیر 50 سال سن دارند.

محمدرضا عزیزی میانگین سن ابتلا به سکته مغزی در ایران را 50 سال دانست و اظهار کرد: این رقم 10 سال کمتر از میانگین جهانی بوده و کاهش چشمگیر سن شروع سکته مغزی در کشور نشان‌دهنده اهمیت آن است. اگر درمان سکته حاد مغزی در چهار ساعت اولیه صورت گیرد، 30 درصد بیماران بدون ایجاد عوارض و ناتوانی، بهبودی کامل خواهند یافت و ازاین‌رو راه‌اندازی مراکز جامع ویژه درمان سکته‌های مغزی، اهمیت زیادی دارد.‏

وی درخصوص سکته مغزی گذرا و علائم آن اظهار کرد: در سکته مغزی گذرا، توقف خون‌رسانی به مغز به‌صورت گذرا ایجاد می‌شود و فرد علامت‌های سکته مغزی را در کمتر از 24 ساعت تجربه می‌کند؛ به‌عنوان مثال علامت‌هایی مانند گزگز، مورمور شدن و یا کرختی در صورت و دست‌وپا و حالت ضعف و فلجی را در دست‌وپا احساس می‌کند. البته معمولاً بیمار دچار اختلال‌های گفتاری و بینایی مانند تاری دید هم می‌شود که این علائم معمولاً برای چند ساعت ادامه دارند و خودبه‌خود هم خوب می‌شوند.‏

این متخصص مغز و اعصاب ضمن بیان آنکه بسیاری از افراد مسن احساس می‌کنند که دچار کاهش دید شده‌اند و معمولاً آن را به حساب ضعف جسمی ‌می‌گذارند، گفت: اما گاهی این حالت نشان‌دهنده سکته‌های مغزی گذرا است و افرادی که این علائم را داشته باشند، بیشتر از دیگران در معرض سکته مغزی قرار دارند. ازاین‌رو افراد مسن بهتر است با دیدن این علائم به پزشک مراجعه کنند که اگر مشخص شد شخص سکته مغزی گذرا داشته، بررسی‌های لازم بر روی او انجام شود.

وی با اشاره به اینکه در خیلی از موارد بیماری‌های قلبی و عروقی هم عامل سکته‌های مغزی است، تصریح کرد: بیماران قلبی- عروقی باید تحت درمان قرار بگیرند و درصورتی ‌که مشکل لخته خون دارند، حتماً از داروهای تجویزشده استفاده کنند، زیرا احتمال سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

مدیر آموزش سازمان نظام پزشکی در این خصوص که آیا نوار مغزی نشان می‌دهد که فرد دچار سکته مغزی گذرا شده است و یا خیر، ادامه داد: معمولاً علائم نشان‌دهنده سکته مغزی در نوار مغزی دیده نمی‌شوند، اما در «ام.آر.آی» قابل تشخیص است و اگر مشخص شود که بخشی از مغز دچار آسیب شده است، دیگر به آن سکته مغزی گذرا نمی‌گویند، بلکه سکته کامل محسوب می‌شود.‏

وی با تأکید بر اینکه آزمایش‌ها و اکوی قلب به تشخیص سکته مغزی کمک می‌کند، اظهار کرد: در 80 درصد موارد، علت سکته مغزی نرسیدن خون به مغز است و یکی از دلایل شایع نرسیدن خون به مغز نیز بیماری‌های قلبی عروقی است. به همین دلیل بررسی‌های قلبی و عروقی بر روی بیمارانی که دچار سکته مغزی می‌شوند، انجام می‌گیرد. شایع‌ترین نوع بیماری‌های قلبی- عروقی، آریتمی ‌قلبی یا نامنظم بودن ضربان قلب است که باعث ایجاد لخته خون در قلب می‌شود و لخته هم ممکن است از طریق عروق گردن به مغز برسد و باعث آمبولی و درنهایت سکته مغزی شود.

مدیر آموزش سازمان نظام پزشکی با اشاره به اینکه برای مداوای افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند زمان طلایی وجود دارد، تصریح کرد: متأسفانه در سیستم بهداشتی کشور ما عدم هماهنگی سیستم درمان و اورژانس و ناآگاهی مردم باعث می‌شود که این بیماران دیرهنگام به بیمارستان برسند و ازاین‌رو زمان طلایی را از دست می‌دهند. معمولاً زمان طلایی رساندن بیماری که دچار سکته مغزی شده به بیمارستان، بین سه تا پنج ساعت اولیه است و پزشک می‌تواند بیمارانی که دچار سکته ایسکمیک هستند، با داروی ‏TPA‏ درمان کند. این دارو می‌تواند لخته را از میان ببرد، نکته قابل توجه آن است که امکان استفاده از این دارو فقط بین ساعت اولیه بوده، بنابراین خیلی مهم است که بیمار سکته مغزی بلافاصله به مرکز درمانی منتقل شود.

وی با بیان اینکه عوامل گوناگونی احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهند که برخی از آن‌ها قابل تغییر و برخی دیگر غیر قابل تغییر هستند، افزود: عوامل غیر قابل تغییر که تحت کنترل ما نیست، عبارت‌اند از سن که معمولاً در سنین بالای 55 سال سکته‌های مغزی چندبرابر می‌شود، جنسیت که بررسی‌ها نشان داده این عارضه در مردان بیشتر دیده می‌شود و ن‍ژاد؛ برخی از عوامل هم قابل تغییر هستند و ما می‌توانیم با کنترل آن‌ها از سکته‌های مغزی پیشگیری کنیم که یکی از مهم‌ترین موارد فشارخون بالا است. بیش از 60 درصد مردم ایران از بیماری خود بی‌اطلاع هستند و ممکن است فرد بعد از سکته مغزی متوجه فشارخون شود، درصورتی‌ که اگر مردم به‌طور سالانه وضعیت سلامت خود را کنترل کنند، به‌موقع متوجه این بیماری می‌شوند و تحت درمان قرار می‌گیرند که جلوی عوارض آن نیز گرفته می‌شود.

این متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب یکی از عواملی را که باعث افزایش فشارخون می‌شود، مصرف زیاد نمک معرفی کرد و ادامه داد: بررسی‌های انجام‌شده نشان داده است مردم ما سه‌برابر بیشتر از میزان استاندارد جهانی نمک مصرف می‌کنند. بالا رفتن فشارخون در ایجاد بیماری‌ها بسیار مؤثر است و درنهایت با سکته مغزی ارتباط مستقیمی‌ دارد. میزان مورد نیاز بدن انسان به نمک حدود پنج گرم در روز است که در رژیم غذایی سنتی مردم وجود دارد و ازاین‌رو لازم نیست که سر هر سفره‌ای نمکدان بگذاریم.

وی در مورد راه‌های پیشگیری از سکته مغزی گفت: پیــشگیری از سکته مغزی با دو صورت اولیه و ثانویه انجام می‌شود. پیشگیری‌های اولیه شامل عوامل خطرسازی است که باید سعی کنیم آن‌ها را کاهش دهیم؛ در کشورهای پیشرفته بخش مراقبت‌های ویژه سکته مغزی «استروک یونیت» وجود دارد که متأسفانه این مراکز هنوز در کشور ما خیلی جا نیفتاده است. ‏

عزیزی با اشاره به اینکه رسیدگی به بیمارانی که دچار سکته مغزی شده‌اند نیازمند کارهای گروهی و هماهنگ پزشکی است، افزود: باید همه امکانات برای تشخیص و مداوای بیماران مانند رادیولوژی، ام‌آرآی و مراقبت‌های ویژه سکته مغزی وجود داشته باشد، ضمن آنکه قیمت دارو گران است و بیماران برای تهیه آن، با محدودیت‌های زیادی روبرو هستند.

مدیر آموزش سازمان نظام پزشکی با اشاره به اقدامات چند سال اخیر وزارت بهداشت برای احداث مراکز مراقبت‌های مغزی، گفت: اکنون در سطح کشور حدود 75 بیمارستان در قالب کد 724 و با استفاده از مدیریت درمان سکته مغزی در کشور مشغول خدمت‌رسانی هستند؛ اما با توجه به آمار بالای سکته‌های مغزی در کشور، احداث این مراکز باید با قدرت و شتاب بیشتری انجام شود، زیرا هزینه کردن در بخش استروک یونیت یک نوع پیشگیری است و شاید در سال‌های نخست دولت در این رابطه متحمل هزینه‌های زیادی شود، اما جلوی هزینه‌های زیاد ناشی از عوارض سکته‌های مغزی را می‌گیرد و به‌طور کلی پیشگیری از سکته‌های مغزی ازنظر اقتصادی باصرفه‌تر از درمان است. ‏

این متخصص مغز و اعصاب در مورد پیشگیری از تکرار سکته‌های مغزی می‌گوید: بیماران برای پیشگیری از بروز دوباره سکته مغزی باید مواردی را رعایت کنند و توجه داشته باشند که استعمال دخانیات به تشدید بیماری‌های قلبی- عروق، مغزی و فشارخون بالا کمک می‌کند. عامل دیگر استرس است که می‌تواند به عوامل خطر سکته مغزی مانند فشارخون بالا، بیماری‌های قلبی، دیابت و بیماری عروق مغزی کمک کند؛ ورزش و فعالیت‌های بدنی به فرد کمک می‌کند تا وزن متناسب خود را حفظ کرده و سطح کلسترول و فشارخون خود را پایین بیاورد. پرهیز از مصرف الکل و نمک و همچنین مصرف مواد غذایی سالم مانند ماهی، سبزی‌ها و غلات هم از بروز سکته‌های مغزی پیشگیری می‌کند. ‏

وی در پایان تأکید کرد: کنترل دقیق بیماری‌هایی نظیر فشارخون بالا، دیابت و چربی خون بالا از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و در پیشگیری از سکته‌های مغزی بسیار مؤثر است؛ همچنین کم‌آبی یکی از دلایل بروز سکته مغزی بوده و لازم است افراد در طول روز 6 تا هفت لیوان آب مصرف کنند.