سپهرغرب، گروه شهر - طاهره ترابی‌مهوش: شهر در جایگاه بستر یک اجتماع انسانی، کالبد خود را براساس عوامل گوناگون شکل می‌دهد و درنهایت حیات پویایش را در تعامل با همین موضوع استمرار می‌بخشد. حال آنکه در وضعیت معاصر کلان‌شهرها به‌طور مستقیم ازنظر فیزیکی و به‌طور غیر مستقیم ازنظر متافیزیکی خود را به یک بستر تبدیل کرده‌اند، بستری که در شکل‌گیری بسیاری از مفاهیم و رویدادها تأثیر می‌گذارد.

بر این اساس وقتی که صحبت از هنر در شهر بوده، نخستین چیزی که به ذهن متبادر می‌شود، معماری است. مسئله‌ای که همواره عنصر «هست و بود» شهر محسوب می‌شود؛ درواقع به همین واسطه در شهر با خط، سطح، بافت، حجم و درنهایت یک کادر و تصویر مواجه هستیم. حال موضوع اصلی مسئله هنرهای زیبا در شهر است، پدیده‌ای که آگاهانه شکل می‌گیرد.

طی دوران معاصر حضور هنرهای زیبا در فضاهای عمومی پدیده‌ای «نو» محسوب می‌شود که خود به عرصه خروج هنر از فضاهای تعریف‌شده تعلق دارد؛ بنابراین شهر در جایگاه بستر برای پدیدار شدن هنر در درون خود قرار می‌گیرد، دراین‌بین صحبت از همدان و این مسئله نیاز به بحثی مفصل دارد، چراکه این شهر در دهه‌های اخیر ازنظر کالبدی گسترش چشمگیری داشته است.

از طرفی همان‌طور که گفته شد این‌روزها شهرهای مدرن به بستری برای برگزاری رویداد‌ها و رخداد‌های هنری بدل شده‌اند که می‌توان از این ظرفیت به فراخور نیاز شهر بهره برد.

جالب‌تر اینکه برگزاری رویداد‌ها متناسب با پتانسیل‌های موجود در شهرها خود یک ظرفیت محسوب می‌شود، حال آنکه خوشبختانه شهر همدان در این زمینه در ابعاد مختلف توانایی برگزاری رویدادها و رخدادها حتی در سطح بین‌المللی را دارد که یکی از ظرفیت‌های مذکور با توجه به اقلیم این کهن‌دیار، بهره‌مندی از ظرفیت فصل زمستان و سرمای شهر است؛ به‌طوری ‌که می‌توان متناسب با این داشته به‌صورت فاخر از زیست‌بوم خود برای تعالی شهر استفاده کنیم که خوشبختانه طی روزهای اخیر به نظر می‌رسد توجه به این ظرفیت تا حد محدودی در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفته است. به‌نحوی ‌که طی روزهای اخیر در پی کاهش دما در شهر با استفاده از ظرفیت پیاده‌راه بوعلی تنی چند از دانشجویان دانشکده هنر و معماری با هماهنگی معاون سیما و منظر شهرداری همدان در کاری بدیع اقدام به ساخت مجسمه یخی و ساخت ایگلو کردند که این مهم با وجود محدود بودن تعداد مجسمه‌ها، توانست مخاطبین بسیاری را به خود جلب کند. به‌طوری ‌که این‌روزها اگر گذری از پیاده‌راه بوعلی داشته باشید، خواهید دید که شهروندان همدان کنار سازه یخی ساخته‌شده می‌ایستند و عکس می‌گیرند؛ بر این اساس با توجه به مورد عنایت قرار گرفتن رویداد کوچک‌مقیاس مذکور در اذهان عمومی، بر آن شدم تا دراین‌باره گفت‌وگویی را با مهدی پرستارشهری، مدیر گروه رشته گرافیک و نقاشی دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه متن آن را می‌خوانید:

مدیر گروه رشته گرافیک دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلی سینا با بیان اینکه بنده شخصاً از هماهنگی ایجادشده برای اجرای چنین کاری بی‌اطلاع بودم و به‌صورت اتفاقی در گذری که از پیاده‌راه بوعلی داشتم متوجه ساخت این سازه‌های یخی انتزاعی شدم، گفت: اقدام صورت‌گرفته از سوی دانشجویان دانشکده هنر و معماری دارای دو نکته جذاب بود؛ نخست اینکه یکی از سازه‌ها با موضوع طبیعت و واقعیت سازگار بود و دیگری به‌صورت کاملاً انتزاعی و آبستره ساخته شد.

مهدی پرستارشهری افزود: طرح آبستره و انتزاعی طرح‌هایی هستند که لزوماً شبیه به هیچ‌چیز نیستند و کمتر به شی‌ء مشخصی در دنیای واقعی شباهت دارند. گرچه می‌توانند نمایانگر اشیا در دنیای واقعی باشند، اما این اشیا به‌گونه‌ای تحریف شده‌ و تغییر شکل داده‌‌اند، اما تغییر ماهیت نداده‌اند.

وی با تأکید بر اینکه طراحی آبستره می‌تواند ذهنیت‌های مختلفی را بسازد، تشریح کرد: به نظر می‌رسید از طریق نوارهای رنگی در این سازه‌ها نورپردازی نیز در دستور کار قرار گرفته که زیبایی بصری را دوچندان می‌کند.

این استاد دانشگاه با انتقاد از نحوه اطلاع‌رسانی درخصوص اجرای چنین برنامه‌ای، خاطرنشان کرد: بنده به‌عنوان یکی از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه از برگزاری این رویداد در شهر بی‌اطلاع بودم، این درحالی بوده که با گستره بالای رسانه‌ها این بی‌خبری نشان از عدم اطلاع‌رسانی درست است.

وی با اشاره به الزامات جشنواره‌های شهری، گفت: اصلی‌ترین ویژگی این جشنواره‌ها آن است که عمده مخاطبینش عام بوده، یعنی هرکسی با هر روحیه و منشی می‌تواند با گذر از محل برگزاری، نگاه و نظری به فعالیت صورت‌گرفته داشته باشد و آن را ببیند.

این عضو هیئت‌علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه بوعلی سینا تأکید کرد: این رویدادها جزء آن‌دسته از برخوردهای هنری در جهان معاصر هنر محسوب می‌شوند که شمولیت بالایی را در حوزه مخاطبین به خود جلب می‌کنند.

وی با بیان اینکه رویداد‌های مذکور در سطح بین‌المللی از سال 1950 یعنی از 70 سال پیش درحال انجام است، گفت: نتیجه اجرای چنینی طرح‌هایی درگیر کردن مخاطب توده و عامه مردم در مسائل هنری است.

پرستارشهری با اشاره به اینکه فارغ از کیفیت کار علاقه‌مندی شهروندان به سازه‌ها و عکس گرفتن با آن‌ها بیانگر تحقق این ارتباط مردم و هنر است، افزود: درواقع این مهم را می‌توان ارزنده‌ترین نتیجه برای چنین رویدادهایی قلمداد کرد.

این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه واکنش توده مردم به برنامه مذکور بارزترین و حساس‌ترین مسئله در مباحث هنری است، خاطرنشان کرد: بنابراین انتظار می‌رود چنین جشنواره‌هایی با یک برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری درست و نیز انتخاب موضوع مناسب، بتواند به یک مرجع آگاهی‌بخشی برای عموم مردم در مباحث مختلف بدل شود.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا امکان انتقال مفاهیم فرهنگ شهروندی در بستر برگزاری چنین رویداد‌هایی وجود دارد، گفت: یقیناً این امکان به‌صورت صددرصدی وجود دارد.

پرستارشهری ادامه داد: نمونه این کار را می‌توان در پیاده‌راه ولیعصر تهران توسط هنرمند پیشرو در این فن مشاهده کرد.

وی با بیان اینکه استاد احمد نادعلیان سال‌های سال است که به این امر همت گمارده، اذعان کرد: در دهه 80 از طریق حجاری بر روی سنگ‌های پیاده‌راه مردم را به تفکر وا داشت و اهداف تبیین‌شده همچون مفاهیم زیست‌بومی و غیره را به مردم گوشزد می‌کرد.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا با بیان اینکه یقیناً انتخاب موضوع به تناسب مفاهیم که به دنبال انتقال آن هستیم در رویدادی همچون جشنواره تراش مجسمه‌های یخی نیز قابلیت تبیین دارد، گفت: این‌گونه برنامه‌ها به‌شدت حس زیبایی‌شناختی مخاطب عام را نیز تقویت می‌کند.

پرستارشهری با تأکید بر اینکه یکی از نکات مهم در تأثیرگذاری چنین جشنواره‌هایی جانمایی درست برای محل برگزاری است، بیان کرد: اغلب این جشنواره‌ها در نقاطی برگزار می‌شوند که به‌لحاظ فرهنگی کاملاً تثبیت‌شده و درعین‌حال دارای تردد بالا باشند؛ بنابراین به نظر می‌رسد برگزاری این جشنواره یقیناً در پیاده‌راه امام توجه بیشتری از مخاطبین را به خود جلب می‌کرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه می‌بایست هدف‌ در اجرای چنین برنامه‌هایی مخاطب عام باشد، اذعان کرد: تنوع طیف افرادی که از محل برگزاری رویداد عبور می‌کنند، سلایق مختلف را در عرصه هنر شهری و دریافت مفاهیم درگیر می‌کند.

پرستارشهری با اشاره به اینکه البته برگزاری چنین رویدادی در محلی همچون پیاده‌راه امام یقیناً مستلزم ایجاد برخی زیرساخت‌ها و تأمین برخی تجهیزات از سوی شهرداری برای هنرمندان است، تأکید کرد: بازهم تأکید می‌کنم یقیناً وجود برف و سرما در شهری همچون همدان می‌بایست از سال‌ها پیش به‌عنوان یک ظرفیت در حوزه مدیریت شهری مورد توجه قرار می‌گرفت.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه از ظرفیت زمستان همدان به نحو احسن در بخش‌های مختلف استفاده نمی‌شود، گفت: فعال نبودن پیست اسکی یا عدم بهره‌مندی از ظرفیت منطقه حیدره که درحال حاضر جوانان همدانی به‌صورت خودجوش نسبت به تیوب‌سواری در آنجا اقدام می‌کنند، یک نقص بزرگ در این شهر است.

پرستارشهری با بیان اینکه حتی می‌توان جشنواره برف و یخ را با محورهای مختلف مدیریت شهری برگزار کرد، اظهار کرد: علاوه‌بر بهره‌مندی از فضای جشنواره‌ها برای فرهنگ‌سازی، برگزاری ساختارمند چنین برنامه‌هایی می‌تواند رونق اقتصادی و رونق گردشگری را نیز در پی داشته باشد.

وی با تأکید بر اینکه فرهنگ‌سازی از طریق هنر نیازمند استمرار فعالیت است، تصریح کرد: به نظر می‌رسد لازم است برای تسهیل در برگزاری چنین رویدادهایی بخشی از بودجه فرهنگی شهر به سوی مباحث این‌چنینی گسیل شود، چراکه تبیین مباحث فرهنگی زمان‌بر است.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه بوعلی سینا با تأکید بر اینکه نباید مدیران شهری همدان از استعداد موجود غافل شوند، گفت: درصورت برگزاری رویدادهای شکیل‌تر با استمرار بیشتر، یقیناً شاهد سرزندگی در زمستان شهر همدان و حتی همراهی کسبه برای برگزاری چنین رویدادهایی در سطح شهر خواهیم بود.

مع‌الوصف، با توجه به آنچه گفته شد استعداد زیبایی‌های فصل پاییز و زمستان در همدان بسیار چشم‌نواز بوده و می‌توان از همین ظرفیت با برگزاری جشنواره‌های هنر شهری همچون جشنواره یخ و برف به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده برای جذب گردشگر و نیز انتقال مفاهیم مرتبط با مدیریت شهری در پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین استفاده کرد؛ بنابراین برگزاری جشنواره یخ که چندی پیش در پیاده‌راه اکباتان کلید خورد را می‌توان آغازی دانست برای بهره‌مندی از این استعداد بالقوه در شهری که سردسیر بودن آن به‌عنوان یک ظرفیت شناخته می‌شود.