باج گیری عاطفی، شــکل بســیار مؤثر از اســتثمار اســت که در آن نزدیکان به طور مستقیم و یا غیرمســتقیم ما را تهدید می‌کنند که اگر کاری را مطابق میل آن‌ها انجام ندهیم، تنبیه می‌شــویم.

یک روانشناس و استاد دانشگاه درباره باج‌گیری عاطفی گفت: باج‌گیری عاطفی، یعنی فردی با استفاده از موضع برتر عاطفی خود، فرد مورد نظرش را کنترل کند و منافعش را به دست آورد.

افسانه صمدزاده بیان کرد: افراد باج‌گیر از ترس، تعهد و احساس گناه طرف مقابل برای بهره‌کشی استفاده می‌کنند. فرد قربانی نیز به خاطر احساس گناه، از دست دادن توجه و یا هر فقدان دیگری مجبور است که به خواسته‌های طرف مقابلش تن بدهد.

وی درباره این که چه رفتاری در برابر افراد باج‌گیر عاطفی داشته باشیم گفت: اول از همه بپذیرید و قبول کنید که چیزی به نام باج‌گیری عاطفی در روابط شما وجود دارد.

این روانشناس تصریح کرد: شخصیت خود را خوب بشناسید و ببینید از چه نقاطی ممکن است به شما نفوذ کنند و باعث آزار و سوءاستفاده شما شوند، مثل خوش‌قلبی، حساسیت روی خانواده و… باج‌گیری زمانی انجام نمی‌گیرد که شما نقاط ضعف خود را به دیگران و حتی به همسرتان نشان ندهید و راحت تسلیم نشوید.

صمدزاده افزود: باج‌گیران عاطفی در بسیاری از موارد در شما احساس گناه به وجود می‌آورند؛ ولی واقعیت این است که سازش و تسلیم شدن شما، راه باج گیری را به فرد مقابل یاد می‌دهد.

 چطور متوجه شویم کسی باج گیری عاطفی می‌کند؟

وی مطرح کرد: باج گیر‌ها، که معمولاً از نزدیکان شما مثل نامزد یا همسرتان هستند، ویژگی‌های شخصیتی شما را شناسایی می‌کنند و با سوء استفاده از آن، می‌کوشند به خواسته‌های خود برسند. حتی ممکن است این باج گیری با نقشه قبلی نباشد، ولی در نهایت نتیجه یکی است. وی ادامه داد: فرد باج‌گیر، می‌تواند از ضعف شما علیه شما و برای دستیابی به چیزی که می‌خواهند استفاده کند. آن‌ها می‌دانند که چه چیزی برای شما مهم است و همان‌ها را از شما طلب می‌کنند.

صمدزاده درباره این که چرا افراد باج گیری می‌کنند و چه کسانی بیشتر مورد باج گیری قرار می‌گیرند گفت: اغلب افرادی که مورد باج گیری عاطفی قرار می‌گیرند شامل کسانی است که بیماری راضی کردن دیگران را دارند و معتاد به تایید و پذیرش دیگران هستند. این افراد از تعارض و رویارویی می‌ترسند.

 ویژگی‌های شخصیتی فرد باج گیر عاطفی

این روانشناس ادامه داد: باج‌گیری‌های عاطفی را می‌توان در چهار گروه طبقه‌بندی کرد: «تنبیه‌گر‌ها» که خواسته خود و پیامد‌های عدم پذیرش آن را دقیق بیان می‌کنند. مثال: اگر بخواهی سر کار بروی، ترکت می‌کنم. بین من و کار یکی را انتخاب کن. «تهدیدکننده‌ها» که روی تهدید به سمت خود تهدیدکننده است. مثال: با من بحث نکن. یا مریض می‌شوم یا افسرده. آن‌ها افرادی وابسته و نیازمند هستند که مسئولیت زندگی خود را به عهده نمی‌گیرند. «سرزنش کننده‌ها»؛ این افراد توقع ذهن خوانی دارند و انتظار دارند آن چه را می‌خواهند بدون این که بگویند طرف مقابل آن را کشف کند و تضمین کند که به خواسته شان می‌رسند. «وسوسه کننده‌ها»؛ شما را محک می‌زنند و در ازای خواسته خود وعده‌های شگفت انگیز نظیر: پول، عشق، و پیشرفت شغلی می‌دهند.

وی گفت: باجگیران عاطفی از خشم برای ایجاد احساس مسئولیت و وظیفه در شما استفاده می‌کنند. سپس سعی می‌کنند با استفاده از حیله، شما را وادار به پذیرش اشتباه کنند و به این طریق باج گیری عاطفی می‌کنند. در ادامه آن‌ها از احساسات خود برای جابجایی توجه شما از واقعیات استفاده می‌کنند تا شما واقعیت را فراموش کنید. باید بدانید که هیچ نوع باج‌گیری، بدون کمک و همکاری شما صورت نمی‌گیرد؛ این یک فرآیند دو طرف است. شما باید بدانید که وقتی هدف یک باج‌گیر قرار گرفته‌اید، نقشتان چیست. در مقابل افراد نقطه ضعف از خود نشان ندهید و احساساتی مثل ترس، عدم امنیت، وابستگی و غم‌های انباشته شده که نقاط حساس زندگی شما هستند را از خود بروز ندهید، زیرا با نشان دادن نقاط ضعف به آن‌ها اجازه ورود به دنیای خود را می‌دهید. افراد باج‌گیر با استفاده از نقاط ضعفتان سعی می‌کنند به شما فشار آورده و به خواسته‌های خود برسند.