یکی از دوستان قدیمی‌ام که به تازگی ازدواج کرده است؛ می‌گوید: مادرش اجازه نمی‌دهد با همسرش جلوی دیگران صمیمی برخورد کند و شوخی و خنده با شوهرش جلوی دیگران را قدغن کرده، اما همسرش هم از طرف دیگر از او دلگیر شده است و از اینکه جلوی دیگران با او مانند غریبه‌ها برخورد می‌کند، گله دارد.
او که به خاطر این موضوع دچار دوگانگی و مشکل شده است، برای حفظ زندگی مشترکش و در عین حال راضی نگه داشتن مادرش کمتر در جمع خانواده حضور پیدا می‌کند تا مورد انتقاد خانواده قرار نگیرد.
این ماجرا با شدت‌های کم یا زیاد ممکن است برای هر خانواده‌ای اتفاق بیفتد؛ عمدتا زوجین از ترس مورد انتقاد قرارگرفتن یا مضحکه و سوژه جمع نشدن، از ابراز محبت به همسرشان در جمع پرهیز می‌کنند. اما آیا ابراز صمیمت به جمع از نظر شرعی گناه است و منعی برای آن وجود ندارد؟
در آیات و روایات منعی نسبت به رابطه عاطفی در حریم عمومی وجود ندارد، ابراز محبت به همسر در حریم عمومی از نظر اخلاقی اگر در حد معمولی باشد چه کلامی و چه رفتاری مانعی ندارد، اما اگر بیش از حد معمول باشد از نظر اخلاقی توصیه نمی‌شود و کاری ناپسند است.
چرا ابراز محبت زوجین غیر عادی است؟
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «یکی از عوامل سعادت خانواده، که امید و حرکت را به ارمغان می‌آورد، محبت زن و شوهر به یکدیگر است. انسان‌ها نیازهای عاطفی فراوانی دارند که نیاز به محبت و عشق یکی از اساسی‌ترین آن‌هاست. هر کس دوست دارد مورد محبت دیگران واقع شود و دیگران نسبت به او ابراز علاقه کنند.
زن و شوهر باید هر کدام نسبت به دیگری ابراز عشق و علاقه کنند و در ظاهر و باطن، خیرخواه یکدیگر باشند. به دلیل آنکه زن موجودی عاطفی است و عواطف و احساسات او بر جنبه‌های دیگرش غلبه دارد، نیاز او به محبت بیش از مردان است و شاید به همین دلیل است که خداوند نسبت به زنان مهربان‌تر از مردان است.»
با اینکه امامان و پیامبران و حتی در قرآن کریم به صمیمت زوجین توجه ویژه‌ای دارند؛ اما چرا برخی از والدین و افراد ابراز صمیمت زوج‌ها را در جمع را عیب می‌دانند؟
دکتر «رضا قربان‌جهرمی» عضو هیئت علمی روانشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات این باره می‌گوید: «مثل بسیاری از نابهنجاری‌ها می‌توان ریشه را در زندگی و نگاه سنتی دانست. ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که تا چندین سال قبل پدران و پدرانشان اکثرا با خانواده‌های خود زندگی می‌کردند و اختلاف نظر و درگیری و بروز خشمی که در هر زندگی پیش می‌آید، به دلیل زندگی در مجاورت هم، به اطلاع افراد فامیل و نزدیکان می‌رسید.
در بیشتر مواقع به دلیل ریش‌سفیدی بزرگترها، این در جریان قرار گرفتن‌ها بیشتر هم می‌شد. یا به دلیل ازدواج در سن کم و نداشتن آگاهی کافی در مورد مهارت‌های زندگی و وابستگی دختر و پسر به خانواده‌هایشان که هنوز هم ادامه دارد، اکثرا مشکلات درون خانواده به اطلاع والدین زوج‌های جوان می‌رسید.
مشکل اصلی فقدان آموزش‌های ضروری در این زمینه است؛ جایی که زن و شوهر اطلاعات کافی و درست حتی راجع به جنسیت خود و شریک زندگی‌شان را از کودکی کسب نکرده‌اند و به عبارتی حتی شناخت عمومی هم حاصل نشده، چه برسد به شناخت یک شخص خاص.»
اهمیت احترام زوجین در اجتماع
برخی از زوجین برای سوژه نشدن در جمع فامیل و دوستان‌شان، سعی می‌کنند در ملاءعام به همسرشان توجه نکرده و با آن‌ها مانند غریبه رفتار کنند، برخی هم از آن‌ور بام افتاده‌اند و حتی ممکن است به همسرشان در جمع بی‌احترامی هم کنند. خانمی تعریف می‌کرد: «همسرم در جمع رفتار خوبی با من ندارد. حتی چندین بار جلوی بقیه رفتار تندی با من کرده است که بعد از آن بی‌احترامی خجالت می‌کشم با آن جمع رو به رو شوم.»
دکتر «رضا قربان‌جهرمی» عضو هیئت علمی روانشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات، در مورد اهمیت احترام زوجین در حضور بقیه افراد، می‌گوید: «آسیب روانی و زخمی که از یک رفتار ناشایست در حضور جمع بر پیکره شخصیت وارد می‌شود، به مراتب عمیق‌تر از آن است که همین مورد در خفا رخ دهد. حتی اگر طرف مقابل متوجه رفتار ناپسند خود شود و عذرخواهی کرده و اصلاحی را در پیش بگیرد، بر طرف کردن این مورد از اذهان افراد ناظر دشوار است. دیگر قضاوت‌ها و بازخوردهای کلامی مانند کنایه و تمسخر و غیره که جای خود دارد. بنابراین احترام به همسر در اجتماع اهمیت زیادی دارد.»
راهکارهای عادی کردن ابراز علاقه زوجین در جامعه/ لزوم وجود روزی به نام همسران
برخی از والدین از دیدن دعوای زن و شوهر آنقدر تعجب نمی‌کنند و آن را زشت و ناپسند نمی‌دانند که ابراز صمیمت زن و شوهر در جلوی دیگران را بد می‌دانند! کارشناسان معتقدند از دلایلی که منجر به طبیعی بودن ابراز مشکلات و حتی چالش‌های زندگی زوجین در جمع می‌شود، ریشه زندگی سنتی گذشتگان ماست که به عنوان امری عادی و حتی گاهی ارزش، در نسل ما جا گرفته و نهادینه گشته است.
رسانه‌های غربی در نشان دادن صمیمت زوجین به شکل افراطی از آن طرف بام افتاده‌اند؛ اما منظور ما از کنار همسر بودن و احترام گذاشتن به او بدین معنا نیست که به همسرتان بچسبید و هیچ حریم خصوصی برای یکدیگر باقی نگذارید، بلکه با کارهای ساده‌ای مانند تعارف کردن میوه و غذا به او، کنارش نشستن، با احترام خطابش کردن، تایید صحبت‌هایش، حتی نگاه کردن و لبخندهای عاشقانه زدن به او در جمع نوعی احترام به حساب می‌آید.
عضو هیئت علمی روانشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات در این باره می‌گوید: «جامعه ما در حال گذار از سنت به مدرنیته است. نیاز شدیدی به تغییر در روابط همسران وجود دارد. چرا که از دلایل مهمی که منجر به آسیب به ارکان زندگی خانوادگی می‌شود، نداشتن آگاهی و انجام رفتارهای نادرست زوجین در مقابل هم در روابط اجتماعی و حضور دیگران هست.
باید پویش‌هایی درباره مقام زن و مرد در نقش همسری و ابراز علاقه به هم به عنوان یک ارزش انسانی، دینی و امروزی تشکیل شود. البته موضوع دیگری هم که نیاز به اصلاح دارد تفکیک روز پدر و مادر از روز زن و مرد است. می‌تواند کمک شایانی به بودن بهانه‌ای برای ارائه الگویی به منظور ابراز علاقه و محبت به همسران باشد.
علاوه بر این راه شکستن تابو ابراز صمیمت زوجین در ملاءعام مانند بسیاری از موارد دیگر ابتدا بر دوش رسانه است، که البته در کشور ما به دلیل بعضی ملاحظات دشوار است؛ سخنران‌هایی که هر روزه در بسیاری موارد صحبت می‌کنند و پرداختن به این امر و شنیدن این امر موثر است و البته دیدن ابراز علاقه پدر و مادر به هم در مقابل کودکان می‌تواند به تربیت نسلی آگاه کمک کند.»
*فاطمه زهرا نصراللهی