کتاب «مهدویت‌پژوهی؛ تطورات و آسیب‌ها» اثر حسین الهی نژاد و به همت نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به تازگی روانه بازار نشر شده است؛ به مناسبت فرا رسیدن سی‌امین هفته کتاب جمهوری اسلامی و به منظور بررسی محتوای این اثر با مولف آن به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود:
حجت‌الاسلام حسین الهی‌نژاد درباره چرایی پرداخت به تطورات و آسیب‌شناسی مهدویت‌پژوهی در اثر جدید خود، اظهار کرد: بر اساس نیازسنجی‌‌ای که در پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهیِ پژهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی صورت گرفت، شورای پژوهشیِ پژوهشکده به نتیجه رسید که باید در موضوع مهدویت با نگاه تطورات و آسیب‌شناسی در هر دو بخش آموزش و پژوهش ورود و کار پژوهشی انجام شود.
رئیس پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی ادامه داد: این کتاب به سه بخش تقسیم می‌شود، بخش اول کلیات و مفاهیم، بخش دوم وضعیت‌سنجی مهدویت‌پژوهی و بخش سوم وضعیت‌سنجیِ دانش و آموزش مهدویت‌پژوهی؛ بخش دوم شامل چهار فصل می‌شود مشتمل بر چهار عزیمت‌گاه تا دریابیم در این چهار مقطع زمانی تالیفات مهدوی چطور انجام شده است.
 چهار عزیمت‌گاه آثار مهدوی در تاریخ
وی تصریح کرد: نخست مکتوبات مهدوی در عصر ظهور ائمه(ع) تا پایان غیبت صغری که آثار شیعی و اهل سنت در آن هم از لحاظ کمّی و هم کیفی بررسی شدند، در این دوره بیش از 60 کتاب نگاشته شده که غالبا در طول تاریخ از بین رفته و باقی نمانده‌اند!
دوره دوم مربوط می‌شود به شروع غیبت کبری تا پایان قرن سیزدهم هجری، در این دوره بیش از 300 کتاب توسط علمای شیعی و اهل سنت نوشته شده است. مهمترین آنها که در ابتدای غیبت کبری نگاشته شده «الغیبه» نعمانی، «کمال‌الدین» شیخ صدوق و «الغیبه» شیخ طوسی هستند که امروز نیز جزء مصادر حدیثی ما محسوب می‌شوند و غالب مهدویت‌پژوهی‌ها بر اساس آنها است.
مولف «مهدویت‌پژوهی؛ تطورات و آسیب‌ها» در ادامه بیان کرد: در مقطع سوم، که بواسطه هجرت میرزای شیرازی از نجف به سامرا، محل ولادت امام زمان(عج) به مکتب سامرا شهرت دارد و دوره ای 100 ساله است بیش از 600 اثر مهدوی توسط علمای شیعه و اهل سنت تالیف می‌شود.
 تحولات مهدی‌پژوهی در مکتب امام خمینی(ره)
وی ابراز کرد: مقطع یا عزیمت‌گاه چهارم، مربوط به انتهای قرن 14 و آغاز قرن 15 هجری می‌شود، عصری که با مکتب امام خمینی(ره) گره خورده، در این دوره با اینکه 40 سال بیشتر طول نکشیده بیش از شش هزار کتاب مهدوی منتشر شده است، کتب حدود 14 قرن دو هزار جلد هم نیست اما طی 40 سال سه چهار برابر آن قرون گذشته، اثر مکتوب به زیور طبع آراسته شده است.
الهی‌نژاد تاکید کرد: در بخش سوم کتاب هم حوزه دانش و آموزشِ مهدویت‌پژوهی به عنوان یک حوزه علمی بررسی و تاکید می‌شود که مهدویت باید یک رشته علمی تلقی و درباره آن بحث‌های علمی شود.
 آسیب شناسیِ چرایی عدم تحلیل برخی آموزه‌های مهدوی نیز از مفاد این بخش است. این کتاب به تقریظ آیت الله طبسی، استاد درس خارج مهدویت حوزه علمیه قم رسیده و ایشان تاکید دارد که جای این کتاب در قفسه‌های کتابخانه شیعی خالی بوده است. جامعه مخاطب این کتاب نخبگان و پژوهشگران مهدوی هستند اما عموم مردم هم می‌توانند از آن بهره بگیرند.
 الزامات مهدی‌پژوهی در گام دوم انقلاب
وی درباره الزامات نوشتن درباره مهدویت در چله دوم انقلاب، بیان کرد: در 40 سال گام اول انقلاب، مهدویت از حوزه اعتقادی به حوزه علمی و آکادمیک و طرح در قالب رشته تحصیلی حرکت کرد، باید توجه داشت علمی شدن مقتضیات خاص خود را دارد نگاه‌ها باید عمیق و تحلیلی و استدلالی باشد تا مدعیان با نگاه ذوق‌محور ورود نکرده و آسیب نزنند هر قدر ذوق‌محوری در این آموزه ورود کند عرصه برای مدعیان دروغین باز می‌شود و از شور و ذوق مردم سوءاستفاده می‌کنند و در مقابل هر چه این آموزه آکادمیک و علمی شود کمتر آسیب‌ها آن را تهدید می‌کنند.
وی تاکید کرد: استدلال‌های عمیق، نگاه راهبردی و عرضه در قالب تئوری، نیازهای باورمندان اسلامی به این حوزه را برطرف می‌کند.
 عقبه تئوریک نظام
این پژوهشگر و مولف مهدوی با اشاره به لزوم حرکت در مسیر زمینه‌سازی برای ظهور امام زمان(عج) در گام دوم انقلاب، گفت: در گام دوم به این ابزار اعتقادی از بستر علمی نیاز داریم؛ مهدویت عقبه تئوریک نظام مقدس ما است اگر مهدویت نباشد چطور نظریه ولایت فقیه اثبات می‌شود اگر مکتوبات مهدوی نباشد چطور آینده روشن جهان ترسیم می‌شود؟
وی در پایان و درباره تاثیری که نوشتن از مهدویت بر جهاد تبیین دارد، خاطرنشان کرد: این جهاد در رویکردهای مختلف قابل بازشناسی است، این جهاد در ساحت تبلیغ به ابزارهای نوین و در پژوهش به عمق و تحلیل و نظریه پردازی نیاز دارد هر چه مکتوبات ما عمیق‌تر و دقیق‌تر باشد یقیناً در مسیر جهاد تبیین گام برداشته ایم تبیین فقط به تبلیغ نیست در حوزه پژوهش، جهاد تبیین نیازمند پژوهش‌های استدلالی و عمیق نظری است.