سپهرغرب، گروه ریحانه آفرینش - طاهره ترابی مهوش :

طبق منشور سازمان ملل معلولان صرف‌نظر از علت، کیفیت و شدت نقص و ناتوانی‌شان، دارای همان حقوق اساسی هستند که سایر هموطنان همسن‌شان از آن‌ها برخوردارند. داشتن یک زندگی دلپذیر و حتی‌المقدور عادی در رأس این حقوق قرار دارد، بهره‌مندی از خدمات و حقوق یکسان با نگاه حفظ حیثیت انسانی معلولان، حق ذاتی آن‌هاست.

درواقع معلولیت واژه آشنایی است که این روزها در جوامع هر که از زاویه دید خود به آن می‌اندیشد. حال این سؤال پیش می‌آید که آیا معلولیت محدودیت است؟ در این میان حضور زنان معلول در جامعه و عرصه‌ زندگی چگونه دیده‌ شده؟ فراهم کردن بستر و مناسب‌سازی برای این قشر از جامعه لطفی است که در حق آن‌ها انجام می‌دهیم و یا یک وظیفه قانونی که باید در قبال حقوق قانونی شهروندی آن‌ها انجام دهیم؟ تا به امروز تا چه میزان این وظیفه حقوقی و قانونی در جامعه عمل دیده‌ شده است؟

قدرت و توانایی درون بانوان نهفته است و همیشه حضور خود را در صحنه ثابت کرده‌اند، ولی این سؤال مطرح می‌شود آیا بانوان معلول نیز می‌توانند به همین سادگی و بدون نگاه‌های ترحم‌آمیز وارد عرصه شوند، توانایی‌های خود را شکوفا کنند و استعدادهایشان توسط برخی از نگاه‌ها سرکوب نشود؟

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با دو تن از بانوان کم‌توان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

بانوی کم‌توان همدانی با بیان اینکه متولد سال 1375 بوده و دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد مهندسی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی است، گفت: کم‌توانی من از سن 11 سالگی در پی ابتلا به بیماری نادر گیلن‌باره (فلج حاد ناگهانی بدن) حادث شده و در نهایت منجر به ناتوانی در پنجه پا شد.

سمانه طاهری با اشاره به اینکه بعد از این اتفاق به یک باره زندگی معمولی با خدماتی که در محلات پایین شهر ارائه می‌شد متحول شد گفت: متأسفانه خدمات حتی در سطحی‌ترین حالت برای افراد کم‌توان در شهرهای بزرگ رعایت نمی‌شود چه برسد به همدان.

وی با تأکید بر اینکه سال گذشته ما به دعوت ریاست جمهوری نشستی با او داشتیم که در آن جلسه قول‌هایی مبنی بر حمایت از سوی دستگاه دادند اما متأسفانه ادارات استانی به هیچ یک از آن وعده‌ها بها ندادند، اظهار کرد: برای نمونه بنده حتی سه ماه تمام برای دریافت یک نامه در آموزش و پرورش ناحیه دو همدان برای کاری که درصدد راه‌اندازی آن بودم رفت و آمد کردم.

وی با اشاره به اینکه فارغ از بروکراسی اداری و عدم همکاری علی‌رغم دستور رئیس جمهور مبنی بر رفع موانع در این رفت و آمدها، به هیچ وجه ناتوانی من معلول در این دستگاه در نظر گرفته نشد، تشریح کرد: حدود سه ماه است که آسانسور این اداره خراب شده و طی این مدت با دشواری فراوان از پله‌ها رفت و آمد کردم.

این بانوی همدانی با تأکید بر اینکه طی سال‌های گذشته با ورودم به عرصه فناوری موفق به ثبت اختراع یک محصول شدم اذعان کرد: این محصول یک وسیله بهداشتی است برای جلوگیری از بیماری‌های تناسلی (تبخال و زگیل تناسلی، عفونت‌های بانوان) که از طریق سرویس‌های بهداشتی انتقال داده می‌شود.

طاهری با اشاره به اینکه در واقع دستگاهی طراحی کردیم که می‌تواند ضدعفونی‌کنندگی شیرآلات را تا 99 درصد تضمین کند افزود: در جلسه‌ای که با رئیس جمهور طی سال گذشته داشتیم قرار شد با همکاری مرکز رشد و نوآوری، از صندوق کارآفرینی امید، کمک مالی برای ادامه کار در نظر گرفته شود اما متأسفانه علیرغم مراجعه مکرر طی چهار ماه به اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی، به بهانه اینکه مجوز فعالیت در قالب شرکت ندارید کار به سرانجام نرسید.

وی ادامه داد: این در حالی است که در آن نشست رئیس جمهور از لزوم فراهم کردن بسترهای شغلی برای افراد کم‌توان به‌عنوان یک اولویت یاد کرد و گفت: ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب افراد دارای معلولیت علاوه بر شغل برای این افراد یک آرامش اجتماعی به همراه می‌آورد که مایه نشاط اجتماعی و ارتقای مشارکت عمومی آن‌ها نیز می‌شود؛ بنابراین این موضوع باید به طور جدی به خصوص در دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی پیگیری شود.

این بانوی مخترع همدانی با اشاره به اینکه مبلغ وعده داده شده 100 میلیون تومان بود که بنا به شرایط اقتصادی فعلی و تورم، عدد قابل توجهی نبود گفت: سؤال من این است که من با نداشتن توان مالی چگونه می‌خواهم مجوز فعالیت دانش‌بنیانی دریافت کنم؟

طاهری با تأکید بر اینکه شهرها و خدمات شهری برای افراد کم‌توان مهیا نیست گفت: برای مثال گرچه بنده ساکن همدان هستم اما اخیراً بنا به فعالیتی که در حوزه کاری و تحصیل داشتم به تهران رفتم و بنا به نیاز از مترو برای تردد استفاده کردم، متأسفانه از نزدیک شاهد آن بودم که به‌دلیل برداشته شدن علائم راهنمای افراد کم‌بینا و نابینا یکی از افراد نابینا در داخل چاله مترو افتاد.

وی با تأکید بر اینکه در همدان نیز شرایط به همین منوال است تشریح کرد: در همدان نیز پل‌های عابر پیاده مجهز به پله برقی و آسانسور نیست و به همین دلیل افراد کم‌توان خطر جانی را متحمل شده و از عرض خیابان‌ها با دشواری تردد می‌کنند.

وی ادامه داد: برای مثال در بلوار بعثت ظاهراً سه دستگاه پل مکانیزه وجود دارد اما تنها آن آسانسور پل روبه‌روی استانداری آن هم برای تردد کارمندان این دستگاه چند ساعتی روشن است.

این بانوی مخترع همدانی؛ حمل‌و‌نقل عمومی را نیز متناسب با نیاز کم‌توانان ندانست و گفت: نه‌تنها زیرساخت فراهم نیست بلکه همان اتوبوس و تاکسی هم به تعداد بسیار محدود در شهر تردد می‌کنند بنابراین بنا به محدودیت‌های جسمی و مالی که اغلب افراد کم‌توان با آن مواجه هستند همواره با تأخیر به محل کار می‌رسند.

دیگر بانوی کم‌توان همدانی که از مددکاران سازمان بهزیستی است درخصوص کمبودها و نقصان موجود در شهر برای میزبانی از افراد معلول، گفت: بنده شخصاً نه‌تنها خودم بلکه تمام مددجویانی که به بنده مراجعه می‌کنند این امر را تأیید می‌کنیم.

بیتا مؤذنی با اشاره به اینکه متأسفانه بدیهی‌ترین زیرساخت‌ها از حمل‌و‌نقل عمومی گرفته تا مناسب بودن مصالح به‌کار رفته در پیاده‌روها و پیاده‌راه‌های شهر برای تردد افراد کم‌توان مناسب نیست اظهار کرد: همین کم‌توجهی، مشکلات عدیده‌ای را برای دوستان من ایجاد می‌کند؛ مثلاً استفاده از سنگ‌های ناهموار در برخی نقاط از پیاده‌روها سبب پیچ خوردن پای افراد کم‌توان می‌شود؛ بنابراین این سؤال مطرح می‌شود که این گونه کارها را با کدام مطالعه و تحقیق انجام می‌دهند؟

وی با اشاره به اینکه از این دست مشکلات در جامعه معلولان زیاد است و حتی علیرغم پیگیری‌ها راه به جایی نبرده‌اند افزود: برای نمونه در ورودی پیاده‌راه‌های احداث شده، علائم و موانعی نصب شده که مانع تردد ویلچری‌ها می‌شود.

این بانوی کم‌توان همدانی با تأکید بر اینکه طبق پیگیری‌ها قرار بود استفاده از حمل و نقل عمومی در راستای حمایت از افراد کم‌توان برای این افراد رایگان در نظر گرفته شود گفت: نه‌تنها این اتفاق نیفتاده بلکه طی ماه‌های اخیر با کم‌شدن تعداد اتوبوس‌ها در سطح شهر هزینه استفاده از تاکسی‌های اینترنتی نیز بر دوش این افراد تحمیل شده است.

مؤذنی اصلی‌ترین مشکل جامعه زنان کم‌توان را عدم ارائه آموزش‌های مهارت زندگی به این قبیل افراد دانست و گفت: متأسفانه با عدم برخورداری از این مهارت بیشتر افراد کم‌توان در زندگی خود در مواجهه با مسائل و مشکلات نمی‌دانند چگونه برخورد کنند.

وی با تأکید بر اینکه به لحاظ ارائه خدمات در حوزه آموزش نیز باید بگویم برای تحصیل در دانشگاه بالغ بر 80 درصد هزینه هر ترم توسط بهزیستی پرداخت می‌شود اما طی چندماه اخیر شاهد تأخیر در پرداخت‌ها هستیم، تشریح کرد: متأسفانه در حوزه آموزش و پرورش محصلان حمایت خاصی نمی‌شود.

وی با تأکید بر وجود تفاوت نگاه خاصی بین معلولان زن و مرد در جامعه به لحاظ برخورداری از امکانات و حقوق گفت: آنچه مسلم است اینکه مردان در مقایسه خانم‌ها دسترسی بیشتری به مشاغل در رشته‌های مختلف داشته و در مسائل و مباحث فردی و اجتماعی همچون ازدواج نیز شرایط خانم‌های کم‌توان با آقایان متفاوت است؛ البته شاید در این زمینه داشتن حق انتخاب و پیش‌قدم بودن آن‌ها در ازدواج است که شرایط را برای آن‌ها سهل کرده است.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد زنان معلول ازجمله گروه‌های خاص اجتماعی هستند که به‌دلیل نقص جسمانی ممکن است به طور مضاعف از فرصت‌ها و امکانات اجتماعی بی‌بهره باشند؛ بنابراین پرداختن به مشکلات آن‌ها با توجه به محوریت زنان در خانواده ایرانی نه‌تنها در حال حاضر بلکه در آینده باید نویدبخش روزهای خوب برای این بخش از جامعه باشد اما متأسفانه چنان که گفته شد این قبیل افراد نه‌تنها از خدمات اولیه در شهر برخوردار نیستند بلکه در دریافت آموزش‌های مهارت زندگی نیز با کمبود مواجه هستند. این قبیل کمبودها می‌تواند بخش اعظمی از جامعه معلولان را بیش از پیش به انزوا ببرد.