استان ایلام و مرز مهران، از ابتدای دهه هشتاد تاکنون گذر و کانون تردد اصلی زوار عتبات عالیات در طول سال و اربعین حسینی است، مرز تجاری و گمرک مهران نیز روزانه شاهد تردد بیش از 600 کامیون برای صادرات کالا به کشور عراق است، در دهه 90 تا کنون نیز توجه به راه‌های این استان به‌ویژه چهار خطه کردن مسیرهای حمیل به ایلام و ایلام به مهران، اندیشمک به دهلران و دهلران به مهران، مورد توجه قرار گرفته است، پروژه‌هایی در این زمینه نیز اجرا و یا در دست اقدام است، اما افزایش ترددها و رونق گرفتن مرز مهران به‌عنوان کانون تردد زائران حسینی و تبادلات تجاری با کشور عراق، ضرورت توسعه و تسریع در این پروژه‌ها و تکمیل زیرساخت‌های راه افزایش داده است.
راه‌آهن، یکی از مهم‌ترین نیازهای استان مرزی ایلام در بخش زیرساختی و ارتباطی راه‌آهن است و اجرایی شدن این پروژه حیاتی، نقش مهمی در توسعه بخش‌های دیگر استان دارد و حتی می‌تواند راه توسعه صادرات را با توجه به هم مرز بودن این استان با کشور عراق در بخش ترانزیت کالا در بخش بین‌الملل را نیز فراهم کند.
استان مرزی ایلام جزو معدود استان‌هایی است که تا کنون از امکان اتصال به شبکه سراسری راه‌آهن نیز بی‌بهره مانده است، کوهستانی و سخت‌گذر بودن راه‌های ایلام، بالا بودن هزینه تمام شده ایجاد راه‌های اصلی و افزایش نیافتن پروازهای فرودگاهی در این استان خواسته یا ناخواسته، ذهن مردم را معطوف به استفاده از شبکه سراسری راه‌آهن می‌کند.
این در حالی است که صدای سوت قطار با سال‌ها پیش در این استان مرزنشین با وجود همه ظرفیت‌ها و داشته‌های اقتصادی، تجاری، فرهنگی، مرزی، بین‌المللی، دفاع مقدس و... به گوش می‌رسید و امروز نه‌تنها مردم این سامان بلکه مردم اقصی‌نقاط کشور از مزیت راه‌آهن در ایلام بهره‌مند می‌شدند.
سالانه بیش از چهار میلیون نفر از مرز بین‌المللی مهران برای سفر به کشور عراق و زیارت عتبات عالیات تردد می‌کنند، امروز استان ایلام در کشور و جهان اسلام به عنوان پایتخت خادمان زوار اباعبدالله‌الحسین (ع) شناخته می‌شود، به‌واسطه اهمیت رویداد کنگره بزرگ اربعین، چهره این استان، در زمینه زیرساخت‌ها به‌ویژه راه‌های مواصلاتی تاحدودی متحول شده اما دسترسی به شبکه راه‌آهن برای این استان امری بسیار مهم و حیاتی است.
باید گفت که اتصال ایلام به شبکه سراسری راه‌آهن به‌دلیل وجود 430 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق، همسایگی این استان با استان‌های واسط، میسان، دیاله کشور عراق، امکان راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی در مهران و چیلات دهلران، وجود صنایع مهم پتروشیمی و پالایشگاه گاز ایلام، منابع، چاه‌ها و صنایع نفت و گاز در مناطق مرزی مهران و دهلران، تردد زائران عتبات عالیات در طول سال، صادارت کالای ایرانی به کشور همسایه، قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی بین‌المللی محسوب می‌شود و همچنین محاسن و مزیت‌های مرز مهران برای سفر اتباع عراقی به ایران و در نهایت افزایش میزان زیرساخت‌های ریلی کشور در راستای خدمات رسانی به مردم کشور، دارای توجیه اقتصادی و فنی بسیار بالایی است.
اکنون که ایلام با داشتن این میزان مرز مشترک و به‌واسطه همجواری و نزدیکی با کشور عراق در کانون توجه مسئولان و مردم قرار دارد، ایلامی که در طول هشت سال جنگ تحمیلی، با دفاع مقدس در برابر تهاجم رژیم بعثی جانانه و قهرمانانه ایستاد و در این مدت نیز از قافله توسعه بازماند، امروز بهترین فرصت است که با اجرایی کردن راه‌آهن چهره این استان و به تبع آن سایر نقاط منتهی به مرز مهران متحول شود چرا که بهره‌مندی از این مهم یکی از فاکتورهای اصلی توسعه است و نباید ساده از آن گذشت.
این در حالی است که استان‌های همجوار و همسایه ایلام همگی به شبکه ریلی کشور متصل شده‌اند، بیشتر کارشناسان حوزه اقتصادی، نبود راه ارتباطی مناسب و دسترسی نداشتن به شبکه ریلی را از مهم‌ترین دلایل توسعه‌نیافتگی استان ایلام برشمرده‌اند.
در دو سال گذشته و در ایام هفته دولت (سال 1401) با حضور جمعی از مسئولان استانی کلنگ اتصال ایلام به شبکه ریلی به زمین زده شد.
معاون وقت وزیر راه و شهرسازی در این آیین با بیان اینکه شبکه ریلی در غرب کشور از پروژه‌های اولویت‌دار وزارت راه و شهرسازی است، گفت: برای پروژه راه آهن ایلام اعتباری معادل 6 هزار و 400 میلیارد ریال اختصاص یافته است.
مسئولان وقت اداره کل راه و شهرسازی ایلام نیز بیان کردند: از محل اعتبارات ملی 17 کیلومتر پروژه راه آهن ایلام از سمت اسلام‌آباد غرب به ایوان شروع شد که ایستگاه اصلی در چوار بود، در مجموع این خط ریلی 75 کیلومتر و در چهار قطعه اجرا می‌شود که قطعه یک آن که با طول 17 کیلومتر، آغاز شد.
وزیر وقت راه و شهرسازی به ایلام در سفر مردادماه سال گذشته به استان با اشاره به آخرین وضعیت راه آهن ایلام، گفت: پروژه ریلی اسلام آباد - ایلام به طول 90 کیلومتر و پروژه ریلی اندیمشک - دهلران به طول 110 کیلومتر به‌زودی منابع لازم از طریق ماده 56 تزریق می‌شود.
وی تصریح کرد: از یک سری منابع دیگر اعتبارات لازم برای تسریع در روند پروژه‌های ریلی استان ایلام از دو سمت تزریق خواهد شد و در مجموع 200 کیلومتر خط ریلی در استان ایجاد می‌شود.
معاون وقت وزیر و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌و‌نقل کشور نیز تیرماه سال جاری در سفر به استان با بیان اینکه بخشی از منابع مالی مورد نیاز راه‌آهن ایلام از محل تهاتر نفت تأمین می‌شود، گفت: قرارداد اجرای این پروژه در دو قطعه منعقد شده است.
وی با اشاره به اینکه پیشرفت زیرسازی و زیرساختی خط ریل مسیر کرمانشاه تا اسلام آباد حدود 82 درصد است، افزود: مناقصه دو قطعه از مجموع 80 کیلومتر خط آهن در محدوده استان ایلام نیز برگزار و پیمانکار آن نیز مشخص شده اما موضوع اصلی در بحث عملیات اجرایی راه آهن ایلام، تأمین مالی است که باید از سوی سازمان برنامه و بودجه پیگیری شود.
وی با اشاره به اینکه باید منتظر بود که به خط آهن کرمانشاه به سمت اسلام‌آباد تکمیل شود و 80 کیلومتر بعدی به سمت ایلام آغاز شود، ابراز کرد: قراردادهای عملیات اجرایی این خط آهن منعقد شده و دولت هم اقدام خوبی برای آغاز این خط ریلی انجام داد که تأمین مالی این محدوده در استان ایلام از محل تهاتر منابع نفتی انجام شود.
بر اساس اطلاعات به‌دست آمده برای شروع عملیات اجرایی فاز اول پروژه راه آهن ایلام پیمانکار مربوطه پروژه تجهیز کارگاه کرد اما بعد از مدتی به‌دلیل عدم تخصیص اعتبار کارگاه جمع‌آوری و از استان خارج شد.
این در حالی بود که مسئولان راه و شهرسازی استان ایلام دی‌ماه سال گذشته از تأمین اعتبار 10 هزار میلیارد ریال به‌صورت نقد و پنج هزار میلیارد ریال به‌صورت اوراق در قالب ماده 56 تسهیلات بانکی برای احداث خط راه آهن استان ایلام خبر دادند اما متأسفانه هیچ‌کدام از این اقدامات تاکنون عملی و اجرایی نشده و پروژه در حاله‌ای از ابهام قرار دارد.
به اعتقاد فعالان صنعت حمل‌ونقل، راه‌اندازی راه‌آهن استان مرزی ایلام تحولی اساسی در حمل، نقل و کریدور ارتباطی غرب با توجه به داشتن مرز بین‌المللی مهران محسوب می‌شود.
امسال نزدیک به سه میلیون و 500 هزار نفر از مرز مهران تردد کردند و آنچه که بیش از همه در این رزمایش بزرگ در استان ایلام مشهود گردید، رضایت زوار اربعین بود، این رغبت و استقبال زوار عتبات عالیات و اربعین حسینی از مرز مهران که به طور قطع در سال‌های پیش رو نیز با توجه به مزیت‌های این مرز، افزایش خواهد یافت، نیازمند برنامه‌ریزی و تکمیل همه زیرساخت‌ها به‌ویژه در حوزه راه است و راه آهن و ایجاد خط ریلی و اتصال استان به شبکه ریلی کشور می‌تواند بسیاری از دغدغه‌های حمل‌و‌نقل زوار را به مرز مهران کاهش دهد.
با این اوصاف تحقق این امر به‌عنوان یکی از آرزوهای بزرگ مردم این دیار، نیازمند مطالبه‌گری مردم، چانه‌زنی جدی نمایندگان و پیگیری مسئولان جدید در دولت چهاردهم است تا این امر به سرانجام برسد و وارد فاز اجرایی شود.
در واقع تحقق و بهره‌برداری این راه ریلی به‌عنوان یک کریدور ارتباطی فراملی با توجه به مرز بین‌المللی مهران می‌تواند میزان رقابت‌پذیری موقعیت ترانزیتی کشور را دو چندان کرده و تأمین‌کننده منافع ملی در حوزه حمل‌و‌نقل کالا و مسافر باشد.
در پایان می‌توان گفت که با روی کار آمدن دولت چهاردهم و اینکه توسعه و ایجاد زیر ساخت‌های لازم ازجمله زیرساخت‌های ریلی، جاده‌های اصلی، فرعی و روستایی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت است، با این اوصاف اگر چه پروژه راه آهن به ایلام تاکنون به نتیجه نرسیده اما به‌طور قطع با هماهنگی و همکاری و اراده قوی از سوی مسئولان مرتبط، می‌توان به آینده‌ای روشن و توسعه‌ای پایدار برای این استان امیدوار بود و عملیات اجرایی این پروژه با تأمین اعتبار مناسب آغاز شود.