اوراق گواهی حق تقدم امتیاز استفاده از تسهیلات مسکن که در بازار سرمایه با عنوان «تسه» خرید و فروش می‌شود، برگه‌هایی است که سقف ارزش هریک 500 هزار تومان بوده و بسته به سقف تسهیلات خرید یا ساخت مسکن، متقاضی می‌بایست تعدادی از این برگه‌ها را برای دریافت این تسهیلات از معاملات فرابورس خریداری کند.

اگرچه صادرکننده این برگه‌ها، بانک عامل بخش مسکن است، اما این بانک مالک این برگه‌ها نیست؛ بلکه این اوراق به پشتوانه حساب سپرده ممتاز برای دارندگان این حساب در بانک مذکور صادر شده و براساس میزان سپرده‌ای که در بانک دارد، به‌عنوان سود این حساب سپرده، اوراق حق‌تقدم امتیاز تسهیلات مسکن دریافت می‌کند، وی می‌تواند این اوراق را برای فروش به فرابورس عرضه کند.

* رشد لحظه‌ای قیمت مسکن، سیستم پس‌انداز را فلج کرد /فعلاً ‏‬فقط وام مسکن با اوراق به‌صرفه است

رواج سفته‌بازی در خرید و فروش اوراق تسهیلات مسکن در فرابورس، در حالی فراگیر شده که این ابزار قرار است برای خانه‌دار شدن مردم به‌کار گرفته شود. به‌عبارت دیگر، افرادی که می‌خواهند به‌سرعت تسهیلات دریافت کنند و امکان سپرده‌گذاری طولانی‌مدت ندارند، با خرید این برگه‌ها، مدت زمانی که قرار بود پس‌انداز خود را سپرده‌گذاری کنند، از افرادی که این اقدام را انجام داده‌اند، حق تقدم می‌خرند.

به‌خصوص که در یک‌سال گذشته، به‌دلیل رشد عجیب و افسارگسیخته قیمت مسکن در تهران و دیگر شهرها، امکان دریافت تسهیلات مسکن از محل صندوق پس‌انداز مسکن یکم و با استفاده از مکانیزم پس‌انداز، عملاً غیرممکن شده است.

شاهد این مدعا نیز رشد متوسط قیمت مسکن در تهران طی چهارماه نخست است که از متری 15 میلیون تومان در فروردین‌ماه به متری 21 میلیون تومان در تیرماه رسید که عملاً پس‌انداز کردن را اقدامی بی‌فایده برای بخش مسکن نشان می‌دهد.

* سفته‌بازان، اوراق را برای متقاضیان واقعی وام مسکن گران کرده‌اند

بنابراین تنها تسهیلاتی که برای خرید مسکن می‌تواند سرعت بالایی در پرداخت داشته باشد، تسهیلات خرید مسکن از محل اوراق است که با توجه به افزایش عجیب قیمت این برگه‌ها از سوی سفته‌بازان، دریافت این نوع تسهیلات را برای زوجین که در تهران به 240 میلیون تومان می‌رسد، تا 35 میلیون تومان با قیمت فعلی این برگه‌ها در روز جاری که بین 77 تا 80 هزار تومان است، گران کرده است.

با توجه به اینکه در ماه‌های اخیر، بازار سرمایه از رشد بالایی برخوردار است، برخی از معامله‌گران و سفته‌بازان با ترغیب سرمایه‌گذاران خرد و بدون دادن آگاهی نسبت به این موضوع که خرید این برگه‌ها، دارای محدودیت زمانی چهارماهه فروش است، نسبت به خرید انبوه این برگه‌ها اقدام کرده‌اند تا با افزایش قیمت آن، اوراق خریداری شده را به فروش برسانند، ولی با سد محکم محدودیت زمانی فروش این برگه‌ها مواجه می‌شوند.

موضوعی که سبب شده بود تا قیمت این برگه‌ها از 45 هزار تومان در فروردین امسال، ناگهان به دامنه 90 هزار تومانی به ازای هربرگه در معاملات بازار سرمایه در نیمه‌دوم تیرماه برسد.

* مدیرعامل فرابورس: سفته‌بازان وارد بازار اوراق تسهیلات مسکن شده‌اند

امیر هامونی؛ مدیرعامل فرابورس نیز با اشاره به نوسانات غیرمتعارف قیمت اوراق تسهیلات مسکن در ماه‌های اخیر، ایجاد تغییراتی در قوانین معاملاتی این بازار را ضروری دانست و گفت: به‌منظور حفظ قیمت‌های تعادلی در اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن، موضوعاتی همچون کاهش دامنه نوسان، استفاده از حجم مبنا، تغییر در نحوه انجام معاملات و حضور بازارگردان برای این اوراق را مطرح کرده‌ایم.

هامونی با تأکیدبر اینکه اوراق تسهیلات مسکن، صرفاً ابزاری برای کمک به تأمین مالی افراد برای خرید مسکن است و ورود سفته‌بازان به بازار این اوراق مورد رصد و پیگیری‌های فرابورس قرار دارد، اظهار کرد: با هدف کنترل هیجانات و ایجاد تعادل قیمت پایانی در نمادهای اوراق تسهیلات مسکن، دو موضوع کاهش دامنه مجاز نوسان قیمت و استفاده از حجم مبنا در این نمادها از پیشنهادهای مورد بررسی است.

* مدیر طرح و برنامه بانک تخصصی بخش مسکن: عرضه اوراق نه‌تنها کم‌تر نشده، بلکه رشد هم داشته است

همچنین محمدحسن مرادی؛ مدیر امور طرح‌وبرنامه بانک عامل بخش مسکن هم علت افزایش قیمت اوراق تسهیلات مسکن در روزهای اخیر را مربوط به تحولات بیرونی بازار اوراق دانست و این اتفاق را بی‌ارتباط با سیاست‌ها و تحولات داخلی بانک مذکور عنوان کرده است.

مرادی در تشریح این موضوع اعلام کرد: علت افزایش محسوس قیمت اوراق تسهیلات مسکن را نباید در بانک تخصصی این بخش و سیاست‌ها و برنامه‌های آن در این زمینه جست‌وجو کرد، بلکه مهم‌ترین دلایل این موضوع در بازار معاملات اوراق و تا حد زیادی، تحولات و نوسانات بازار سرمایه نهفته است.

به‌گفته این مقام مسئول در بانک عامل بخش مسکن، نه‌تنها در هفته‌های گذشته و از زمانی که افزایش قیمت اوراق آغاز شد، عرضه اوراق تسهیلات مسکن کم‌تر نشده، بلکه به‌علت افزایش مانده سپرده‌های ممتاز که پشتوانه انتشار اوراق تسهیلات است و حل مشکل سجامی تعدادی از دارندگان حساب، عرضه تا حدی نسبت به قبل افزایش یافته است. بنابراین افزایش قیمت اوراق در روزهای گذشته را نمی‌توان ناشی از کاهش انتشار اوراق از سوی بانک و کاهش مانده سپرده‌های حساب ممتاز دانست.

* انگیزه کسب سود از خرید اوراق تسهیلات مسکن؛ عامل گرانی تسه

وی افزود: عمده‌ترین دلیلی که می‌توان از آن به‌عنوان عامل افزایش قیمت اوراق تسهیلات مسکن در روزهای اخیر یاد کرد، انجام معاملات و عرضه اوراق از سوی افرادی است که فقط در قیمت‌های بالا حاضر به عرضه اوراق بازار شده‌اند و در مقابل افرادی هم در سمت تقاضا حاضر به خرید اوراق با قیمت بالاتر شده‌اند، شاید با این انگیزه که هم‌زمان با سایر بازارها و سایر سهم‌ها، قیمت اوراق تسهیلات مسکن هم در آینده افزایش یابد و بتوانند از این طریق سود قابل‌توجهی کسب کنند.

* محدودیت‌های جدید برای اوراق تسهیلات مسکن در راه است / برای سرمایه‌گذاری نخرید

مرادی با بیان اینکه در روزهای اخیر تغییر محسوسی، از جانب بانک یا تقاضای تسهیلاتی از سوی متقاضیان صورت نگرفته است که بتوان از آن به‌عنوان عوامل افزایش قیمت اوراق یاد کرد، گفت: با این حال بانک با هماهنگی فرابورس، محدودیت‌هایی را برای معاملات اوراق وام مسکن درنظر گرفته است که هدف از اعمال این محدودیت‌ها، جلوگیری از رشد افسارگسیخته قیمت اوراق و ممانعت از ورود اوراق به بازار سفته‌بازی و سوداگری است.

وی ادامه داد: این محدودیت‌ها شامل محدودیت در سقف خرید اوراق، درنظر گرفتن مدت زمان انقضا برای مصرف آن‌ها و محدودیت‌های معاملاتی اوراق به‌لحاظ تعیین حداقل مدت زمان انتظار (چهارماهه) از زمان خرید تا فروش اوراق است.