سپهرغرب، گروه شهر: شیوع بیماری کووید -19 باعث ایجاد اختلال در پویایی زندگی مردم شده و همین امر مقامات شهری را به تغییر کاربری خیابان‌ها برای سازگاری بیشتر با شرایط جدید و افزایش فضا برای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی و کاهش استفاده از خودرو طی دوران کرونا و پس از آن سوق داده است.

برنامه‌ریزان شهری تغییرات زیادی در خیابان‌ها به وجود آورده و اغلب آن‌ها را به پیاده‌راه‌ یا مسیرهایی برای دوچرخه‌سواری تبدیل کرده‌اند تا مردم ضمن رعایت فاصله اجتماعی، بتوانند به راحتی پویایی خود در شهرها را حفظ کنند. بدون شک این تغییرات در صورت تداوم، پایداری را برای شهرها به ارمغان خواهد آورد چرا که از طریق کاهش استفاده از خودرو، انتشار گازهای گلخانه‌ای در هوا را به حداقل می‌رساند. در واقع تغییر کاربری خیابان‌ها برای مردم، شهرها و کره خاکی مزایای بسیاری خواهد داشت و مهم‌تر از همه این که، حس برابری را بین مردم در میزان استفاده از فضاهای شهری افزایش خواهد داد.

در این بین جنبش "خیابان‌های کامل" نیز در سراسر جهان از شدت زیادی برخوردار شد؛ در این رویکرد، خیابان‌ها به مسیرهای مختلفی برای کاربری‌های همزمان اما متفاوت تبدیل می‌شود. به عنوان مثال یک خیابان به دو یا سه مسیر جدا از هم تقسیم می‌شود که یک مسیر برای خودرو، دیگری برای دوچرخه‌سواری و در نهایت یک بخش نیز به پیاده‌روی اختصاص داده می‌شود. البته در بسیاری از شهرهای جهان، تغییر کاربری خیابان‌ها، پیامدهای مثبتی نداشت اما شهرهای برزیلی به عنوان الگوهایی موفق در این زمینه عمل کردند.

 تغییرات کوچک برای اثرات دراز مدت

اخیراً یک استراتژی بسیار جالب به نام " شهرسازی تاکتیکی" در سراسر شهرهای جهان برای طراحی دوباره خیابان‌ها و دیگر فضاهای عمومی شکل گرفته است که اغلب توسط خود مردم و نه مقامات رسمی، انجام می‌شود. در این رویکرد، ساکنان یک منطقه با کمترین هزینه ممکن، تغییراتی هر چند کوچک در خیابان‌های محل سکونت خود به وجود می‌آورند که همین تغییرات می‌تواند اثراتی درازمدت از خود بر شهرها بر جای بگذارد. به عنوان مثال ساکنان یک منطقه به رنگ‌آمیزی فضاهای عمومی، نصب مبلمان خیابانی یا ایجاد پارکلت‌هایی زیبا می‌پردازند و همین امر زمینه را برای اعمال تغییرات گسترده‌تری فراهم می‌آورد.

شهرسازی تاکتیکی به طور گسترده‌ای سراسر شهرهای برزیل را در بر گرفته و به ایجاد خیابان‌های کامل ختم شده است. مردم با تغییراتی بسیار کوچک و سریع، مزایای بسیاری برای شهروندان و خود شهر به ارمغان آورده‌اند. مقامات رسمی با مشاهده پیامدهای مثبت این رویکرد بر شهرها و مردم تصمیم گرفتند این تغییرات را دائمی کنند و خیابان‌هایی تک کاربردی (تنها برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری) یا کامل برای تمام کاربران ایجاد کنند.

حمایت از ایجاد "خیابان‌های کامل" از طریق ائتلاف شهری

از آنجا که شیوع بیماری کووید -19 هر روز بر چالش‌های شهرنشینی می‌افزاید بنابراین اتحاد مقامات رسمی در سراسر شهرهای جهان برای کسب تجربه از یکدیگر جهت حل بحران کنونی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در واقع زمانی که شهرها با هم متحد شوند تا ویروس کرونا را از میان بردارند با موفقیت بیشتری مواجه خواهند شد چرا که در این صورت می‌توانند بفهمند چه اقدامی در یک زمینه خاص مؤثر واقع می‌شود. به عنوان مثال طرح "خیابان‌های کامل" که در سراسر شهرهای برزیل شکل گرفت باعث شد مقامات ایده‌های خود برای ایجاد این نوع خیابان‌ها را هر روز بیشتر از قبل بهبود بخشند و از تجربیات یکدیگر برای استفاده بهتر از آن‌ها بهره ببرند.

 تغییرات جدید ضمن توجه به جزئیات

مقامات شهری حین پیاده‌سازی یک پروژه برای تغییر کاربری خیابان‌ها، زمانی با شکست مواجه می‌شوند که اجرای آن‌ها مدت زمان زیادی طول بکشد یا اینکه پروژه فوق به دلیل روی کار آمدن رؤسای جدید متوقف می‌شود. ایده شهرسازی تاکتیکی در شهرهای برزیلی امکان رویارویی با این وضعیت را به حداقل رسانده است چرا که با ایجاد تغییراتی کوچک، شهر و شهروندان را برای اثرات درازمدت آماده کرده است. در واقع تغییرات اعمال شده برای تغییر کاربری خیابان‌های سراسر شهرهای برزیل با سرعت بسیار زیاد انجام شده، به طوری که در این مدت زمان کوتاه هیچ شهردار جدیدی روی کار نیامده و در نتیجه پروژه با توقف مواجه نشده است.

از سوی دیگر، رویدادهایی پیش‌بینی نشده نظیر شیوع بیماری کووید -19 ممکن است شهرسازی تاکتیکی را تحت تأثیر قرار دهد چرا که تغییرات جدیدی بر شهر و شهرنشینان اعمال می‌کند. به عنوان مثال پس از انتشار ویروس کرونا، قرنطینه‌هایی بر مردم سراسر دنیا اعمال شد که طراحی شهری را تحت تأثیر قرار داد. به عنوان مثال بسیاری از خیابان‌ها به سرعت به فضاهایی برای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی تبدیل شد و تردد خودروها در خیابان‌ها به حداقل رسید. در واقع طی دوران کرونا، شهرسازی تاکتیکی با سرعتی باور نکردنی سراسر شهرهای جهان را در بر گرفت و شهرهایی دوستدار عابر پیاده و دوچرخه‌سوار به وجود آورد.