حل مشکلات باروری در سال‌های اخیر بیشتر از قبل موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته است و بنیاد ملی علم ایران هم از طرح‌های پژوهشی در این زمینه حمایت می‌کند.

«بهبود انجماد تخمک با استفاده از میدان و نانوذرات» عنوان طرحی است که فاطمه بنی‌اسدی در قالب پسادکتری با راهنمایی عبدالحسین شاهوردی و حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسانده است.

بنی‌اسدی با مدرک دکتری تخصصی رشته فیزیک ـ حالت جامد و ماده چگال از دانشگاه شهید بهشتی در ابتدا درباره چالش‌های انجام این طرح توضیح داد: خوشبختانه در انجام این تحقیق، تمامی امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی موردنیاز در پژوهشگاه رویان موجود بود؛ اما اصلی‌ترین مشکل در انجام این طرح، مشکل تحقیق روی نمونه آزمایشگاهی یا همان موش بود. فرایند تخمک گرفتن از موش آزمایشگاهی، دشوار بود و چون نمونه‌گیری سخت بود، این طرح دو سال به طول انجامید.

وی در ادامه درباره این طرح گفت: در سال‌های اخیر، شیوع و گسترش عوامل خطرساز و اثرات آن بر میزان باروری، دانشمندان را به تلاش برای حفظ باروری در هر دو جنس نر و ماده سوق داده و در این میان علوم مختلف بیولوژی، بیوفیزیک و بیوشیمی نقش مؤثری در پیشبرد این اهداف داشته‌اند. مطالعات زیادی برای حفظ بافت تخمدان، سلول‌های جنسی نر و ماده یعنی اسپرم و تخمک و نیز جنین حیوانی و انسانی به روش‌های انجماد آهسته و شیشه‌ای صورت‌گرفته است.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: زمان نسبتاً طولانی انجماد آهسته، به مولکول‌های آب این امکان را می‌دهد که از طریق پیوند هیدروژنی با یکدیگر مرتبط شده و یخ بلوره‌ای ایجاد کنند. امروزه به دلیل تشکیل بلوره‌های یخ داخل و خارج سلول، نیاز به دستگاه انجماد و ابزار گران‌قیمت و صرف زمان زیاد در انجماد آهسته، تمایل زیادی به استفاده از انجماد به روش شیشه‌ای وجود دارد.

بنی‌اسدی درباره روش انجماد شیشه‌ای توضیح داد: در این روش به علت استفاده از غلظت بالای ضدیخ‌ها و کوتاهی زمان آبگیری، آب به‌سرعت از سلول خارج شده و محیط اطراف سلول به‌یک‌باره تبدیل به یخ‌شیشه‌ای یا یخ آمورف می‌شود. دلیل استفاده از این ترکیبات، ثابت نگه‌داشتن غلظت محلول در طول انجماد است. باوجود غلظت بالای این محافظ‌ها تسریع در سرد و گرم نمودن نمونه، مشکلات را کمتر می‌کند.

وی تأکید کرد: برخلاف روش انجماد آهسته، انجماد شیشه‌ای نیاز به ابزار گران‌قیمت ندارد، بااین‌وجود استفاده از ضدیخ‌ها با غلظت بالا سبب ایجاد سمیت در این روش شده است. برای مقابله با مشکل سمیت ضدیخ‌ها در انجماد شیشه‌ای و تشکیل بلوره‌های یخ در انجماد آهسته باید به دنبال راه‌حل‌های کمکی و حتی جایگزین بود.

بنی‌اسدی اضافه کرد: برای مقابله با مشکلات موجود در روش‌های انجماد، اولین پیشنهاد، استفاده از میدان‌های مغناطیسی یا الکتریکی است. در قدم بعد، باید از نانوذرات اکسید آهن استفاده کرد.

وی تصریح کرد: بهینه‌سازی فرایند انجماد تخمک به کمک میدان مغناطیسی و نانوذرات، حفظ بهینه سلول‌های جنسی ماده به روش انجماد در بیماران نابارور با کمترین میزان آسیب از اهدافی بود که در این طرح دنبال می‌شد و خوشبختانه توانستیم، این تحقیقات را به‌خوبی به نتیجه برسانیم.