سپهرغرب، گروه - پیام زمانی :

در کتاب ارزشمند اصول کافی نیز اشاره به این موضوع شده که در خانه‌ای که قرآن خوانده ‌شود و ذکر خداوند عزوجل در آن باشد، برکت در آن خانه زیاد شده و محل رفت و آمد ملائکه نیز می‌شود،شیاطین نیز نمی‌توانند به اهل آن غلبه کنند و آن خانه همانطور که ستارگان برای اهل زمین می‌درخشند، در آسمان می‌درخشد.

یکی از روش‌های ترویج فرهنگ قرآن‌خوانی در بین اعضای خانه و خانواده، حضور در جلسات خانگی قرآن کریم است که از سالیان دور در بین مردم اهمیت و جایگاه فراوانی یافته و بسیاری از منازل میزبان این جلسات نورانی هستند.

به همین منظور با دکتر مسعود رستنده؛ یکی از فعالان حوزه قرآن، معلم و استاد دانشگاه گفت‌و‌گویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

 لطفاً در خصوص پیشینه طرح جلسات خانگی قرآن در استان همدان توضیح دهید.

در استان همدان پیشکسوتان قرآنی مانند حاج محمدعلی مسگریان، حاج محمدرحیم مسکین، حاج هادی حسین‌پور، حاج لطف‌الله بادامی، حاج حسین دهقانی، حاج بهرام قره‌باغی و یا حاج آقای امیری در شهرستان ملایر و سایرین به‌خوبی توانستند جوانانی را در زمینه قرآن تربیت کرده و به جامعه تحویل دهند، از این جلسات شهدای بزرگی همچون سردار شهید حسن ترک، شهید مسگریان، شهید مجید بادامی و... تقدیم این انقلاب اسلامی شدند که هرکدام از آن‌ها مایه افتخار و مباهات هستند.

از آن زمان بود که جلسات خانگی نهادینه شد و رفته‌رفته تعداد آن نسبت به گذشته افزایش چشمگیری یافت؛ اما در این خصوص به یک برنامه‌ریزی دقیق نیازمندیم و در کنار آن سازمان‌های متولی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه و وزارت آموزش و پرورش و دیگر متولیان امر باید حمایت‌های لازم را داشته باشند تا همچون سال‌های گذشته جلسات نظام‌مندی برای نسل جدید داشته باشیم.

لطفاً اهداف و برنامه‌های جلسات خانگی قرآن در همدان را شرح دهید.

آموزش قرآن کریم، آموزش سوره‌های کوتاه، آموزش روخوانی و روان‌خوانی، داستان‌های قرآنی، آموزش قرائت ترتیل و قرائت تحقیق، آموزش حفظ، بیان سیره اهل بیت (ع) و احادیث ائمه، برگزاری برنامه‌های فرهنگی همچون مسابقات (ترتیل، تحقیق، مفاهیم و حفظ)، تجلیل از معلمان و مربیان قرآن، برگزاری جشن میلاد اهل بیت (ع) و اعیاد اسلامی، برپایی مراسم سوگواری شهادت اهل بیت (ع)، برنامه‌ریزی برای ماه مبارک رمضان که به یک طرح ملی تبدیل شده و از طریق رسانه‌های ملی و استانی نیز به آن پرداخته می‌شود، برگزاری اردوهای قرآنی و زیارتی استاندارد و دقیق ازجمله اهداف و برنامه‌ها هستند.

 رده‌بندی سنی جلسات خانگی قرآن در همدان به چه شکلی است؟

این کار باید به‌طور دقیق انجام شود تا جلسات قرآن رونق خودش را داشته و آموزش‌ها مبتنی بر رده‌های سنی باشد. در استان همدان جلسه پیش‌دبستانی برای پسران و دختران به‌صورت همزمان برگزار می‌شود و بعد از آن این جلسات در قالب دبستانی‌ها، نوجوانان، جوانان و بزرگسالان و با تفکیک جنسیتی برگزار می‌شود که با این رده‌بندی سنی جلسات هدفمندتر، دقیق‌تر، پویاتر و کاراتر خواهد بود.

 زمان، مکان و پذیرایی جلسات خانگی قرآن در استان همدان به چه شکلی است؟

زمان برگزاری می‌تواند با نظر مربی و اعضا تعیین شود ولی به‌طور پیشنهادی می‌توان جلسات گروه پیش‌دبستانی‌ها، دبستانی‌ها و نوجوانان را روز‌های جمعه از ساعت 10 تا 11:30 و جلسه جوانان و بزرگسالان را شب‌های جمعه بعد از نماز مغرب و عشاء برگزار کرد؛ البته مرسوم است جلسات بانوان محترم در صبح و به طور مثال از ساعت 10 تا 12 برگزار شود.

مکان سیار بوده و در منازل مختلف، به‌صورت داوطلبانه، در تقویمی با زمان‌بندی دقیق و در نظر گرفتن نذورات مردم برنامه‌ریزی می‌شود. توصیه ما این است که مکان جلسه حداقل دو هفته ثابت باشد که جا به‌جایی وسایل نیز کمتر باشد.

پذیرایی دو مرتبه انجام می‌شود، یکی در ابتدا با شربت یا چای و دیگری در وسط و یا پایان جلسه با شیرینی یا میوه که البته بسته به نیت هر میزبان متفاوت است به شرطی که باعث چشم و هم‌چشمی و ایجاد رقابت‌های کاذب و ناسالم نشود.

برای تأمین هزینه‌های جاری نیز صندوق کوچکی تهیه می‌شود که افراد جلسه و خیرین کمک‌های داوطلبانه خود را در آن بیاندازند، حتی در جلسات بزرگسالان نیز قبض‌های چاپ‌شده ارائه می‌کنیم تا به‌صورت مستند همه موارد ثبت شود. در بسیاری از مواقع و با نظر بزرگان جمع نیز بخشی از هزینه‌های جمع‌آوری‌شده برای جلسه کودکان، نوجوانان و جوانان هزینه می‌شود.

 برنامه آموزشی جلسات خانگی قرآن کریم به چه شکلی است؟

سه نوع کارت تهیه شده که به آن‌ها کارت آموزشی گفته می‌شود و در نخستین جلسه به هر متربی جلسه تحویل داده می‌شود، کارت صورتی رنگ برای پیش‌دبستانی‌ها، زرد رنگ برای دبستانی‌ها به همراه دفترچه یادداشت حدیث، کارت سفید برای نوجوانان به همراه دفترچه یادداشت حدیث و در جلسه جوانان و بزرگسالان نیز یک دفترچه یادداشت برای نوشتن حدیث هدیه داده می‌شود.

روی این کارت‌ها مشخصات هر نفر و در پشت آن عنوان آموزش و درس توسط مربی ثبت خواهد شد، بعد از اینکه متربی توانست مباحث ارائه‌شده در جلسه را توضیح و شرح دهد به او امتیاز تعلق می‌گیرد که می‌تواند عددی بین یک تا 100 و یا یک تا 1000 باشد.

بعد از هر پنج جلسه یک آزمون شفاهی از مطالب آموزش داده‌شده در جلسات قبلی از متربی گرفته شده و بر اساس آن از صندوقچه جایزه‌ای به او اهدا ‌می‌شود. البته برای رده سنی جوانان و بزرگسالان آزمون خاصی نداریم و بیشتر آموزش قرآن، بیان حدیث و توسل به اهل بیت (ع) انجام می‌شود.

 هدایایی که اهدا می‌کنید چگونه هستند؟

بیشتر جوایز ما لوازم‌التحریر و وسایلی است که برای هر رده سنی متفاوت و کاربردی باشد، البته آن‌ها را به‌گونه‌ای انتخاب کرده‌ایم که خاص و جذاب نیز باشند. به‌طور مثال دفتر، آبرنگ، کتاب داستان، مداد رنگی، قبله‌نما، کره جغرافیایی، دفترچه یادداشت، و کتابچه دعا...

 سرفصل آموزش‌ها ویژه پیش‌دبستانی‌ها و دبستانی‌ها به چه صورت است؟

این جلسات بدون تفکیک جنسیت و با محوریت آموزش وضو، قبله، صلوات، استعاذه، بسم ‌الله الرحمن الرحیم، اصول و فروع دین، اذان، اقامه، نماز صبح، نماز مغرب، نماز چهار رکعتی، آموزش سوره‌های کوتاه همچون حمد و سوره‌های آخر جز 30 این کار برگزار می‌شود و در نهایت با بیان داستان‌های کوتاه از سیره اهل بیت (ع) به پایان می‌رسد.

 سرفصل آموزش‌ها ویژه نوجوانان به چه صورت است؟

در این جلسات اهداف عمومی و اختصاصی دنبال می‌شود. اهداف عمومی شامل آموزش وضو و نماز و آداب آن‌ها، بیان احادیث در خصوص قرآن و جایگاه آن، آداب تلاوت، بیان احادیثی کوتاه و داستان‌های کوتاه از اهل بیت (ع‌) بر اساس کتاب داستان راستان شهید مرتضی مطهری.

اهداف اختصاصی نیز روخوانی جزء 30 با ذکر قواعد، آموزش روان‌خوانی، تجوید و قرائت تحقیق جزء 29، هر جلسه حفظ پنج سطر از جزء 30، ارائه مفاهیمی همچون ترجمه نماز و ترجمه و تفسیر سوره‌ها به‌ویژه از جزء آخر قرآن کریم را شامل می‌شود.

 سرفصل آموزش‌ها ویژه جوانان و بزرگسالان به چه صورتی است؟

در این جلسات مطالبی همچون حکمت وضو بر اساس حدیث پیامبر گرامی اسلام (ص)، ترجمه نماز، اهمیت و عظمت قرآن کریم، آداب تلاوت قرآن بیان می‌شود.

همچنین تلاوت قرآن از ابتدای جز یک که هر فرد پنج سطر را تلاوت کرده و مربی اشکالات را با ظرافت خاصی بیان می‌کند، از دیگر اقدامات است که در جلسات مکتب امام زمان (عج) به این بخش مرحله دوره‌ای گفته می‌شود.

ترجمه و تفسیر آیات ساده که بیشتر جنبه تربیتی و اعتقادی داشته باشد، جمع‌خوانی آیات انتخاب‌شده به‌صورت ترتیل، بیان داستان‌های کوتاه از زندگی اهل بیت (ع‌) و بیان یک حدیث از دیگر سرفصل‌های آموزشی است.

در این جلسات پذیرایی، قرائت دعای آغاز قرآن، ترتیل به‌صورت جمع‌خوانی، دعای پایان تلاوت، داستان کوتاه و احادیث از اهل بیت (ع)، پرسش از اعضای جلسه و مرثیه‌سرایی و مداحی اهل بیت (ع) نیز انجام می‌شود. البته زمان جلسات بزرگسالان 120 دقیقه و دیگر رده‌های سنی 90 دقیقه است.

 به‌نظر شما آسیب‌های جلسات خانگی قرآن چه مواردی هستند؟

ازجمله آسیب‌های جلسات خانگی قرآن می‌توان به تغییر مکان و زمان جلسه، برخورد نامناسب مربی، جاذبه نداشتن جلسات مانند نبود پذیرایی و برخورد‌های نامناسب، مکان نامناسب، به‌روز نبودن اطلاعات مربی، چشم و هم‌چشمی به‌ویژه در جلسات خانگی بانوان، منسجم نبودن رده‌های سنی یا عدم تفکیک آن‌ها، حضور کمرنگ جوانان و عدم حضور افراد تحصیلکرده و نخبه اشاره کرد.

 پیشنهاد شما برای کاهش این آسیب‌ها چیست؟

برای کاهش این آسیب‌ها می‌توان به اقداماتی از قبیل برگزاری دوره‌های توجیهی برای مربیان از سوی سازمان‌های متولی انجام داد که نباید این دوره‌ها به‌صورت تکلیفی و اجباری باشد، چراکه برخی از افراد همکاری نخواهند کرد، برگزاری اردوهای تفریحی و زیارتی برای اعضا با هدف تشویق به حضور در جلسات، هدایت، حمایت و نظارت برای ارائه پیشنهادها از سوی سازمان‌های متولی برنامه قرآنی، برگزاری همایش‌های فصلی برای مربیان به‌منظور بررسی نقاط قوت و ضعف جلسات، تولید و توزیع جوایز جذاب قرآنی به‌ویژه برای رده‌های سنی پیش‌دبستانی، دبستانی و نوجوانان اشاره کرد.

همانطور که اشاره شد جلسات خانگی قرآن کریم می‌تواند یکی از مؤثرترین روش‌های آموزش قرآن و آموزه‌های آن به عموم مردم در تمامی رده‌های سنی باشد. پیشکسوتان قرآنی این استان از گذشته نسبت به فعال‌سازی این جلسات اقدام کرده و توانسته‌اند پویندگان قرآنی زیادی را تربیت کرده و تحویل جامعه بدهند که هرکدام در سرنوشت کشور تأثیراتی داشته‌اند.

جلسات خانگی قرآن به‌صورت هفتگی و در رده‌های سنی پیش‌دبستانی، دبستان، نوجوانان، جوانان و بزرگسالان و به‌صورت سیار در منازل افراد برگزار می‌شود. آموزش احکام دین مبین اسلام و همچنین مفاهیم قرآن ازجمله مباحث این جلسات بوده و پرداختن به سرگذشت اقوام پیشین و همچنین عبرت گرفتن از آنان نیز از دیگر مسائل مطرح‌شده در این جلسات است.

این جلسات نورانی می‌توانند زمینه‌ساز شرکت کودکان، نوجوانان و جوانان در مسابقات قرآن نیز باشند و در کنار آن خود را برای شرکت در مسابقات کشوری و بین‌المللی نیز مهیا سازند. سازمان‌های متولی برای تقویت این جلسات می‌توانند از طریق ارائه پیشنهاد، آن‌ها را یاری کرده و در زمینه حمایت‌های مالی نیز اقدام کنند.

پیام زمانی