سپهرغرب، گروه خبر - سمیرا گمار: بیست و سوم مهرماه به نام روز «عصای سفید» نام‌گذاری شده و قاعدتاً نخستین چیزی که در این روز مورد توجه همگان قرار می‌گیرد، جامعه روشن‌دلان و وضعیت آنان است که یا به درد دل کردن نابینایان ختم می‌شود و یا اقداماتی که مسؤولان انجام داده یا قرار است انجام دهند.

در ابتدای این مطلب، دانستن این نکته خالی از لطف نیست که برخورد با معلولان در جامعه انسانی، سه مرحله را پشت سر گذاشته؛ در مرحله نخست که قرن‌ها به طول انجامید معلولان ایزوله می‌شدند و جامعه آن‌ها را پس می‌زد، پس ناگزیر بودند در انزوا و خلوت روزگار بگذرانند.

در مرحله دوم که تا نیمه قرن بیستم ادامه یافت توجه فوق‌العاده به معلولان جای راندن قبلی را گرفت. در این دوره معلولان با نگاه حمایتی ویژه زیر پوشش قرار می‌گرفتند. از نیمه قرن بیستم به بعد و با جدی شدن حقوق شهروندی، جوامع اروپایی به این نقطه رسیدند که نه نگاه طرد اولیه و نه حمایت فوق‌العاده هیچ‌یک حقوق انسانی معلولان و در بیان درست‌تر «توان‌یابان» را تأمین نمی‌کند و فرد نابینا یا ناشنوا نیز شهروند است، او نیز باید حقوق برابر داشته باشد و به همین دلیل اقدام به بهسازی خیابان‌ها و پیاده‌روها کردند چنانکه در متروها و فروشگاه‌ها یک نابینا یا کم‌توان به سهولت بتواند وارد و خارج شود.

با ذکر این مقدمه و برای پرهیز از اطاله کلام، آنچه در ادامه می‌آید نشستن پای درد دل یک روشن‌دل همدانی است؛ احمد زارعی که به گفته خود نابینای مطلق است دارای مدرک دیپلم بوده و در سال 84 از اداره راه و ترابری بازنشسته شده، وی 12 سال عضو افتخاری هیئت‌مدیره انجمن روشن‌دلان همدان بوده و اکنون یک سال است که عضو هیئت‌امنای انجمن روشن‌دلان است، متن هم‌کلامی با وی را در ادامه خواهید خواند:

عضو هیئت‌امنای انجمن روشن‌دلان با اشاره به نارسایی‌های موجود و کاستی‌های پیش روی نابینایان، گفت: گاهی این کاستی‌ها به دلیل ضعف قوانین بوده و گاهی هم به دلیل کم‌لطفی مسؤولان و متولیان امر است.

احمد زارعی در ادامه با ابراز ناخرسندی از عملکرد مسؤولان بهزیستی کشور، خاطرنشان کرد: تاجایی‌که بنده اطلاع دارم حدود سه سال است سالانه 6 تا هفت مرحله سبد کالا برای مددجویان اعلام می‌شود، این در حالی است که آن‌ها بیش از دو نوبت سبد کالا دریافت نمی‌کنند.

وی افزود: در سال 95 مستمری مددجویان با افزایش سه برابری مواجه بود و دریافتی مددجو مستمری‌بگیر مجرد از 55 هزار تومان به 148 هزار تومان و مستمری مددجویان متأهل از 70 هزار تومان به 260 هزار تومان افزایش یافت که واقعاً جای تشکر دارد، اما مسؤولان ذی‌ربط این مبالغ را مجزا نگه‌داشته و جداجدا به حساب مددجویان واریز می‌کنند که اصلاً برکت ندارد.

عضو افتخاری سابق هیئت‌مدیره انجمن روشن‌دلان همدان با بیان اینکه واریز عیدی باید برابر مستمری فعلی مددجویان باشد اما همچنان برابر مستمری قبلی است، تصریح کرد: در سال 98 دولت اعلام کرد که 20 درصد به مستمری مددجویان افزوده، درحالی‌که هیچ خبری نشد تا اینکه در شهریورماه، سخنگوی دولت اعلام کرد واریز این مبلغ صورت گرفته، اما مسؤولان بهزیستی آن را در بخش‌های دیگر به کار گرفته‌اند.

زارعی با تأکید بر اینکه این‌همه سروصدای رسانه‌ای برای افزایش مبلغ 10الی 15 هزار تومان بوده‌است، عنوان کرد: متأسفانه مسؤولان سازمان بهزیستی از معلولان به‌عنوان زمین غناس استفاده می‌کنند و هر جا لازم باشد آن‌ها را به کار می‌گیرند.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد سازمان برنامه و بودجه، بودجه‌ها را تخصیص می‌دهد اما به حساب مددجویان واریز نمی‌شود، به‌طوری‌که دو سال است در اواسط سال مبلغی به حساب مددجویان واریز می‌شود اما به اسم اینکه اشتباه شده برگشت می‌خورد! که پرینت حساب‌ها مؤید این موضوع است.

این روشن‌ضمیر همدانی با تأکید بر اینکه برخوردهای غیراخلاقی با جامعه هدف معلولان، آنان را نسبت به ارزش‌ها بدبین می‌کند، خاطرنشان کرد: از دیگر مسائلی که نابینایان با آن مواجه هستند ورزش همگانی است و ورزش در این بخش فقط قهرمان‌پروری چند تن برای مسابقات است.

زارعی به نامناسب بودن راه دسترسی نابینایان به کتابخانه گویا نیز اشاره و بیان کرد: این کتابخانه در بالای تپه مصلا قرار دارد که دسترسی به آن برای روشن‌دلان دشوار است، کما اینکه چند بار نیز در شورای شهر قول اصلاح این وضعیت را داده‌اند که عملی نشده و من نمی‌دانم چرا جابجایی یک کتابخانه کوچک در داخل شهر این‌قدر دشوار است؟!

وی افزود: قطع مستمری افراد شاغل با بازنشستگی آنان نیز یکی دیگر از مشکلات نابینایان است که مشخص نیست اگر قانون است چرا موردی اجرا می‌شود و اگر قانون نیست چرا باید در این مورد سلیقه‌ای رفتار شود؟!

عضو هیئت‌امنای انجمن روشن‌دلان با درخواست از رئیس سازمان بهزیستی همدان برای در نظر گرفتن دو نکته، مطرح کرد: نخستین تقاضای ما اعلام خدمات بهزیستی به مددجویان از طریق صداوسیما است تا آن‌ها با حقوق و تکالیف خود آشنا شوند و دیگر اینکه مسؤولانی که به‌عنوان معاون یا رئیس به‌طور مستقیم با مددجویان سروکار دارند از میان افرادی انتخاب و منصوب شوند که اخلاق ویژه برخورد با معلولان را بلد باشند، گاهی برخی از افراد باوجود اینکه انسان‌های شریفی هستند اما برخورد شایسته‌ای با ارباب‌رجوع معلول که نیازمند سعه‌صدر مسؤولان است، ندارند.

زارعی در بخش دیگری از سخنان خود با ابراز گلایه از مراسم روز جهانی عصای سفید در همدان، تشریح کرد: قرار بود بنده با توجه به اشراف به مشکلات مددجویان، در این مراسم و در حضور مسؤولان مسائل و مشکلات را بازگو کنم و آن‌ها پاسخگو باشند که متأسفانه زمانی به این کار اختصاص یافت که همه مسؤولان رفته بودند و تنها مددجویان حضور داشتند.

وی در پایان سخنان خود، گفت: اگر امروز نتوانیم مشکلات خود را مطرح کنیم چه زمانی باید این کار را انجام دهیم؟ چه اشکالی داشت مسائل و مشکلات مددجویان مطرح‌شده و باعث خرسندی آنان شود، مگر ما چیزی به‌جز حقوق واقعی‌ خود توقع داشتیم؟

گفتنی است؛ شاید بیراه نباشد اگر بگوییم روز «عصای سفید» بهانه‌ای برای طرح مسائل نابینایان و بهبود وضعیت جامعه روشندلان است؛ از نیازهای فرهنگی، آموزشی، اعتمادبه‌نفس و امید لازم برای توانمندسازی خود و تبدیل به یک نیروی کارآمد برای جامعه گرفته تا خطوط ویژه برای رفت‌وآمد در پیاده‌روها، مناسب‌سازی محیط ادارات، کمبود درآمد، مشکلات معیشتی و فرصت‌های نابرابری که با آن مواجه هستند.

شاید برخلاف تلاش‌هایی که برای معلولان جامعه به‌ویژه روشن‌دلان صورت می‌گیرد هنوز مفاد قانون جامع حمایت از حقوق معلولان توسط ارگان‌های ذی‌ربط اجرایی نشده که مناسب‌سازی معابر یکی از موارد گلایه همیشگی این قشر بوده‌است.

جان کلام این است که معلول هم عضوی از جامعه متمدن بوده و حقوق اجتماعی مصرحی دارد که باید آن را رعایت کنیم. از ذکر این کلیات که بگذریم معلولیت نابینایان در جامعه مسئله مهمی است، خواسته آنان نیز واضح است، نابینا نه نیاز به ترحم ما دارد نه تعارف و شاید از مخاطب قرار گرفتن با کلمه «روشن‌دل» هم خوشش نیاید. وظیفه ما، تأکید می‌کنم «وظیفه» ما و همه مسؤولان این است که حقوق اجتماعی نابینایان را به رسمیت شناخته و رعایت کنیم.

کمترین کاری که مسؤولان می‌توانند انجام دهند، شنیدن صدای معلولان و توجه به نیازهای آنان است که مسئله خیلی پیچیده‌ای نیست، صورت خوشی ندارد اگر هم قادر به برطرف کردن نیاز یک معلول به هر دلیلی نیستیم برخورد مناسب، روی گشاده و صبر و بردباری را هم از آنان دریغ کنیم.

و اما کمترین مسئله‌ای که ما به‌عنوان مردم جامعه باید رعایت کنیم توجه به نماد آن‌ها یعنی عصای سفید است؛ بسیاری از شهرهای ما هنوز که هنوز است مهیای پذیرش بی‌دردسر بعضی از نابینایان نیستند. چند سال پیش شخصی که خود نیز بینایی‌اش را به‌واسطه یک سانحه ازدست‌داده بود به مناسبت روز عصای سفید می‌گفت: وقتی با نابینایی روبه‌رو می‌شوید به‌جای اینکه بگویید از راست بپیچ یا از چپ، به دستی که عصا دارد اشاره کنید و بگویید به سمت دست عصا، چون ممکن است منظور شما سمت راست خودتان باشد درحالی‌که برای او چپ است. عصای سفید می‌تواند ضامن جان و سلامت یک نابینا باشد، اگر عصای سفید را نبینیم این ماییم که نابیناییم و اگر نابینایی نابینا دست خود او نبوده، این نابینایی در عین بینایی از آن دست ندیدن‌ها است که سزاوار سرزنش است.