سپهرغرب، گروه زیست‌بوم - طاهره ترابی‌مهوش: مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان کرمانشاه با بیان اینکه تنها 35 درصد از فاضلاب شهر کرمانشاه جمع‌آوری و تصفیه می‌شود، گفت: عمده‌ترین منبع آلودگی رودخانه قره‌سو ورود 65 درصد از فاضلاب شهر کرمانشاه به این رودخانه است.

این روزها اگر صفحات روزنامه‌های غرب کشور را ورق بزنید و یا اینکه در فضای گوگل وضعیت محیط‌زیست رودخانه قره‌سو واقع در استان کرمانشاه را جست‌وجو کنید، بی‌شک خبری که برای شما در صدر خبرها‌ قرار می‌گیرد این است: «مرگ تعداد زیادی از ماهی‌های رودخانه قره‌سو شهر کرمانشاه به دلیلی نامعلوم»؛ حال آن‌که طی سال‌های اخیر بارها و بارها در رسانه‌های مختلف به‌ویژه در روزنامه سپهرغرب به روش‌های مختلف به بحث آلودگی‌های زیست‌محیطی و رگ حیات شهر کرمانشاه یعنی دریاچه قره‌سو پرداخته شده که زمانی زیبایی‌های چشم‌نواز آن چشم هر بینده را به خود خیره می‌کرد، اما متأسفانه امروز بیشتر به کانال فاضلابی شباهت دارد تا رودخانه! حتی طی ماه اخیر علاوه بر انتشار بوی نامطبوع در سطح شهر، همان‌طور که عنوان شد شاهد تلف شدن تعداد بی‌شماری از ماهیان این رودخانه بودیم که توجه دوستداران محیط‌زیست را نیز به این مخاطره زیست‌محیطی جلب کرد.

دراین‌بین پرداختن به عوامل آلوده‌کننده این اکوسیستم طبیعی و نیز ارائه راهکار برای برون‌رفت از این مخمصه از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود؛ بنابراین در این شماره بر آن شدیم تا گفت‌وگویی را با مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان کرمانشاه ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

فریدون‌ یاوری، با اشاره به آنکه این رودخانه از سراب شهر روانسر سرچشمه می‌گیرد، گفت: اگر بخواهیم یک نگاه کلی به منشأ آلودگی رودخانه‌ها داشته باشیم، می‌توان آن را در دو دسته پساب‌های صنعتی و انسانی احصا کرد که یقیناً رودخانه قره‌سو نیز از این قاعده مستثنی نیست.

وی با تأکید بر آنکه دراین‌بین خوشبختانه در بحث پساب‌های صنعتی آنچه مسلم است اینکه شاهد ریخته شدن مستقیم پساب صنعتی در رودخانه به‌صورت قابل‌ملاحظه نیستیم، اذعان کرد: در این بخش بیشتر مشکل ما پساب صنعتی پالایشگاه بود و حتی متأسفانه در مقاطعی ماهی نفتی رودخانه قره‌سو به‌عنوان ضرب‌المثل بر سر زبان‌ها افتاده بود، اما خوشبختانه طی چندین‌سال گذشته ورود پساب صنعتی آلوده به رودخانه از پالایشگاه قطع شد.

      پالایشگاه کرمانشاه مجهز به سیستم تصفیه

مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان کرمانشاه با تأکید بر مجهز بودن پالایشگاه کرمانشاه به سیستم تصفیه پساب، ابراز کرد: خوشبختانه این تصفیه‌خانه بر اساس دانش بیوتکنولوژی پایه‌گذاری شده، به‌طوری‌که برای تصفیه پساب خود از باکتری‌های نفت‌خوار استفاده می‌کند.

یاوری در تبیین چرخه پساب پالایشگاه کرمانشاه و بی‌خطرسازی پساب صنعتی آن تصریح کرد: درواقع در فضای بیوتکنولوژی با استفاده از باکتری‌های نفت‌خوار مواد نفتی تجزیه شده و به مواد بی‌خطر بدل می‌شوند و حتی این بی‌خطرسازی به‌گونه‌ای پیش رفته که بخشی از خروجی پساب تصفیه‌شده برای آبیاری فضای سبز اطراف پالایشگاه مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

      معرفی چند واحد متخلف به مراجع قضائی

وی ادامه داد: البته در فضای آلودگی صنعتی رودخانه قره‌سو، وجود چند واحد صنعتی مشکلاتی را برای محیط‌زیست این رودخانه ایجاد کرده است که متأسفانه با وجود اخطارها نسبت به رفع مشکل اقدام نشد؛ بنابراین این مهم را از طریق مراجع قضائی دنبال کرده و به‌دنبال اعلام حکم دادگاه هستیم تا این واحدها نیز ملزم به ایجاد تصفیه‌خانه شوند.

مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان کرمانشاه با تأکید بر اینکه عمده آلودگی رودخانه قره‌سو ناشی از پساب‌های خانگی است، اذعان کرد: نمونه بارز این مسئله ورود پساب خانگی شهر روانسر به رودخانه است که البته اخیراً عملیات اجرایی سیستم ایجاد تصفیه پساب خانگی روانسر در دستور کار قرار گرفته و درحال طی کردن مراحل پایانی است.

یاوری با بیان اینکه در مسیر حرکت این رودخانه به سمت شهر کرمانشاه نیز متأسفانه شاهد نفوذ پساب برخی روستاها به درون رودخانه هستیم، اظهار کرد: با رسیدن رودخانه به شهر کرمانشاه شرایط دشوارتر است، زیرا تنها 35 درصد فاضلاب خانگی این شهر در تصفیه‌خانه واقع در دورود فرامان تصفیه می‌شود و این مسئله به آن معنا است که 65 درصد فاضلاب این شهر بدون طی کردن مراحل تصفیه و به‌صورت مستقیم وارد رودخانه می‌شود.

وی با بیان آن‌که ریزش این میزان فاضلاب به درون رودخانه قره‌سو خود یک منبع آلودگی عمده است، خاطرنشان کرد: درخصوص رفع این مشکل نیز مکاتباتی با شرکت آبفا داشته‌ایم.

این مقام ارشد محیط‌زیستی کرمانشاه ادامه داد: این معضل را درکارگروه سازگاری با منابع آب نیز مطرح کردیم و در برنامه‌ای که از طریق شرکت آب منطقه‌ای به‌عنوان دبیر این کارگروه تدوین شده بود نیز ایجاد تصفیه‌خانه دیگری برای شهر به‌عنوان یک اصل آمده است.

      بیش از یک هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است

یاوری با بیان اینکه شرکت آبفا در مواجهه به این بند (لزوم ایجاد یک تصفیه‌خانه دیگر) عنوان کرد که این مهم مستلزم تأمین اعتبار بسیار کلانی است گفت: طبق برآورد اولیه مبلغ موردنیاز برای ایجاد تصفیه‌خانه برای 65 درصد باقی‌مانده پساب شهر کرمانشاه چیزی بیش از هزار میلیارد تومان است.

     خشک‌سالی قوز بالا قوز آلودگی قره‌سو

وی با بیان اینکه در صورت تأمین این اعتبار و ایجاد این تصفیه‌خانه در کرمانشاه در کنار تکمیل سیستم تصفیه‌خانه شهر روانسر یقیناً بیش از 80 درصد از مشکلات مرتبط با آلودگی رودخانه قره‌سو مرتفع خواهد شد عنوان کرد: البته دراین بین نمی‌توان از تأثیر خشک‌سالی بر رودخانه قره‌سو طی یک دهه اخیر به‌راحتی گذشت زیرا این عامل هم در کیفیت و هم در کمیت آب قره‌سو تأثیرگذار بوده است.

مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان کرمانشاه با اشاره به اینکه در مقاطعی متأسفانه حتی جریانات آب موجود در رودخانه قره سو که در حال حاضر به‌عنوان خطر القعر در جریان است نیز در نبود بارش قطع می‌شد عنوان کرد: حال ‌آن‌که رودخانه قره‌سو همچون دیگر رودخانه‌ها یک اکوسیستم زنده است بنابراین قطع جریان آن طبیعتاً تهدیدی برای حیات رودخانه به شمار می‌آید.

یاوری ادامه داد: بنابراین در حال حاضر چاره‌ای جز چشم امید داشتن به بارش‌ها در سال‌های آتی و داشتن برنامه‌ای برای حفظ حیات قره‌سو که البته این مهم از سوی شرکت آب منطقه‌ای در کارگروه سازگاری با کم‌آبی تدوین شده است.

وی با بیان اینکه دراین برنامه برخورد با برداشت‌های غیرمجاز به‌عنوان یک اولویت مطرح شده است اذعان کرد: در واقع شرایط را باید به‌گونه‌ای پیش برد که هرکسی نتواند با قرار دادن یک پمپ از رودخانه برداشت کند.

این مدیر ارشد محیط‌زیستی افزود: البته دراین زمینه اقداماتی نه‌تنها در سطح استان بلکه در حوزه رودخانه قره‌سو در منطقه از طریق شرکت آب منطقه‌ای در دستورکار قرارگرفته و بسیاری از برداشت‌های غیرمجاز مسدود و عده‌ای نیز در شرف مسدود شدن است.

یاوری افزود: درواقع در برنامه مدیریت آب به‌عنوان یک الزام در استان می‌بایست از کلیه برداشت‌های غیرمجاز جلوگیری به عمل آید.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد می‌توان گفت ریخته شدن 65 درصد از فاضلاب شهری و خانگی کرمانشاه در رودخانه قره‌سو چیزی کمتر از جنایت خواسته و یا ناخواسته کرمانشاهی‌ها علیه حیات و اکوسیستم شهری نیست بنابراین انتظار می‌رود بنا به ضرورت موجود دستگاه‌های مدیریتی مرتبط همچون استانداری، شرکت‌ها مرتبط با وزارت نیروی همچون شرکت آب و فاضلاب و آب منطقه‌ای که ساماندهی و این رودخانه جزو وظایف ذاتی آن‌ها است و در رأس همه این‌ها نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی نسبت به تأمین اعتبار لازم همت گمارده در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به حل این معضل به‌عنوان یک اولویت اقدام کنند زیرا در غیر این صورت شاهد فاجعه غیرقابل بازگشتی در حیات شهر کرمانشاه به لحاظ زیست‌محیطی در آینده نه‌چندان دور و نابود تمام و کمال این رودخانه که از آن روزگاری به‌عنوان رگ حیات یاد می‌شد خواهیم بود.

البته دراین‌بین علاوه بر امکان استفاده از پتانسیل خیرین حوزه محیط‌زیست پیشنهاد می‌شود از ظرفیت صندوق‌ها و بانک‌های بین‌المللی و به‌ویژه بهره‌مندی از ظرفیت بانک توسعه اسلامی «بانک توسعه اسلامی (IDB) با هدف پیشبرد توسعه اقتصادی و پیشرفت اجتماعی کشورهای عضو و جوامع مسلمان کشورهای غیر عضو در سراسر جهان بر اساس اصول شریعت اسلامی در سال 1975 با سرمایه اولیه 755 میلیون دینار اسلامی تأسیس شد» مدیران کرمانشاهی بهره ببرند زیرا یقیناً می‌تواند رودخانه قره سو را برای تأمین اعتبار موردنیاز در راستای سیستم تصفیه و ایجاد شبکه فاضلاب شهری نجات دهد که این امر یقیناً نیازمند پیگیری و رایزنی از سوی مدیران استانی و نیز مدیران ارشد کشوری و همچنین همت نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی است.