هشدار یک روان‌شناس به والدین کمال‌گرا:
فرزندان خود را دچار بیماری وسواس می‌کنید
یک روان‌شناس و مدیر مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: والدین کمال‌گرا که به کمتر از نمره 20 فرزندانشان قانع نیستند، می‌توانند فرزندان خود را دچار بیماری وسواس کنند.
محمد نوری درباره رفتارهای مناسب والدین درباره انجام تکالیف دانش‌آموزان و کاهش استرس آنان در ایام تحصیل اظهار داشت: استرس مدرسه جزو مواردی است که دانش‌آموزان در تمام مقاطع تحصیلی به آن مبتلا هستند. یعنی از همان بدو ورود به مدرسه بحث اضطراب جدایی را برای کودکان کلاس اولی داریم و به دنبال آن و در همه مقاطع، اضطراب و استرس برای امتحانات و ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگر دانش‌آموزان وجود دارد.
*اضطراب ناشی از کمال گرایی والدین
وی گفت: استرس موقعیتی تنش‌زاست که عوامل متعددی باعث آن می‌شوند. در رابطه با اضطراب دانش‌آموزان، یکی از عوامل اصلی انتظارات والدین کمال‌گراست. آن‌ها انتظار عملکردی بسیار عالی را از فرزندان خود دارند. بنابراین وقتی فرزندانشان وارد مدرسه می‌شوند دچار تنش می‌شوند. این تنش خود را به شکل جسمانی و شناختی نشان می‌دهد.
وی تصریح کرد: در قالب جسمی ممکن است دانش‌آموز دچار تپش قلب، تنگی نفس و احساس داغی در بدن خود شود که اگر استرس مدیریت نشود این علائم به مرور زمان تشدید می‌شود. از بُعد شناختی هم دانش‌آموز در عملکردها و فعالیت‌هایی که نیاز به کارگیری تمرکز و توجه دارد دچار مشکل خواهد شد. این باعث می‌شود که دانش‌آموز در کلاس درس و جلسه امتحان تمرکز لازم را نداشته باشد و نتایج امتحاناتش تحت تأثیر قرار گیرد.
*انزوا از هم کلاسی‌ها
این‌روان‌شناس افزود: همین استرس شدید سبب آن می‌شود که دانش‌آموز از بعد رفتاری آسیب ببیند. یعنی منجر به تعامل کمرنگ و اجتناب دانش‌آموز از معلم یا هم کلاسی‌ها شود طوری که وی به سمت گوشه‌گیری و فاصله گرفتن از سایر هم کلاسی‌های خود رود.
نوری ادامه داد: البته استرس در حد خیلی کم برای دانش‌آموزان مورد نیاز است تا آن‌ها را برانگیزد. این استرس کم، استرس مفید نامیده و باعث می‌شود فرد تکالیف مدرسه خود را بنویسد و کارهایش را انجام دهد. اما وقتی استرس از یک حدی بگذرد و تکرار شود و شدت بالا پیدا کند تبدیل به استرس مزمن می‌شود.
*لزوم برخورد همدلانه کارکنان مدرسه با دانش‌آموزان
وی گفت: استرس شدید و مزمن، سازگاری دانش‌آموز با مدرسه و اجتماع را دچار مشکل می‌کند و می‌تواند منجر به افت عملکرد وی در مدرسه شود. در چنین حالتی دانش‌آموز به مداخله درمانی نیاز پیدا می‌کند و مراجعه به مشاور روان‌شناس می‌تواند به وی کمک کند تا استرس و اضطراب خود را مدیریت کند.
وی افزود: خود ساختار مدرسه هم می‌تواند یکی از عوامل ایجاد استرس در دانش‌آموز باشد یعنی نحوه تعامل معلم، مدیر و ناظم و خدمات مدرسه با دانش‌آموز. به این عوامل، عوامل درون مدرسه‌ای گفته می‌شود.
*قلدری برخی دانش‌آموزان
این متخصص روانشناسی گفت: هم کلاسی‌ها هم می‌توانند در کاهش یا افزایش استرس اثر گذار باشند. اگر دانش‌آموز در مدرسه تعاملات اجتماعی و در گروه‌های دانش‌آموزی حضور داشته باشد میزان استرسش پایین می‌آید. اما اگر فرد از سوی هم کلاسی‌های خود پذیرفته نشود و طرد شود، دچار گوشه گیری می‌شود و اضطرابش بالا می‌رود و آن حمایت گروهی همسالان خود را نخواهد داشت.
نوری ادامه داد: ممکن است برخی دانش‌آموزان در مدرسه قلدری کنند یا بخواهند با دانش‌آموز دیگری با ارعاب و تهدید برخورد کنند. خود این عامل استرس زاست و باعث می‌شود کودک و نوجوان نخواهد به مدرسه برود یا در مدرسه احساس ترس و عدم امنیت کند.
*اضطراب زیاد، دشمن نمره خوب
وی گفت: اضطراب و استرس در رابطه با تکالیف و امتحانات نیز از موارد اصلی اضطراب در دانش‌آموزان است. در چنین حالتی دانش‌آموز، دست به پیش‌بینی منفی از آینده می‌زند و مدام با خود می‌گوید نمی‌توانم از عهده قبولی در امتحان برآیم.
این متخصص روانشناسی تصریح کرد: این فکر منفی در ذهنش به‌صورت نشخوار ذهنی تکرار و باعث بالا رفتن استرس و فشار روانی می‌شود. در نتیجه تمرکز و توجه وی کاهش می‌یابد. همین ممکن است باعث شود در حالی که فرد درس را هم خوانده باشد و از نظر تحصیلی در سر کلاس عملکرد مناسبی داشته باشد نتواند در جلسه امتحان از پس سؤالات برآید.
*تصوری فاجعه گونه از آینده
نوری ادامه داد: در چنین مواردی فرد با پیش‌بینی منفی از آینده از آن فاجعه‌سازی می‌کند و اضطرابش بیشتر و بیشتر می‌شود. از این رو مشاور یا روان‌شناس می‌تواند با مداخله درمانی و ایجاد چالش در افکار او به وی کمک کند. وقتی اضطراب و فشار روانی شدید عملکرد و کارکرد فرد را کاهش می‌دهد باید تمهیداتی اندیشیده شود تا این اضطراب‌ها کاهش یابد و مدیریت شود.
وی گفت: مداخله در سیستم ساختاری و کارکنان مدرسه نیز از دیگر اقداماتی است که مشاوران و روانشناسان می‌توانند انجام دهند. اگر ما مشاوران و روانشناسان بتوانیم آموزش‌های لازم را به کادر مدرسه از معلمان گرفته تا نیروهای خدماتی و ناظم و مدیر بدهیم می‌توان استرس دانش‌آموزان را کاهش داد.
وی تأکید کرد: در کنار این، باید 10 مهارت اصلی زندگی را به دانش‌آموزان یاد داد. این باعث کاهش اضطراب و افزایش عملکرد فردی دانش‌آموز می‌شود. با یادگیری این مهارت‌ها، دانش‌آموز اعتماد به‌نفس پیدا می‌کند و یاد می‌گیرد چگونه در موقعیت‌های تنش‌زا که پیش از این نمی‌توانسته در آن‌ها استرس خود را مدیریت کند، اضطرابش را مدیریت کند. فرد با یادگیری این مهارت‌ها و به کار بردن و تمرین و تکرار آن‌ها عملکرد خود را بهبود می‌بخشد.
*کودکانی در معرض خطر بیماری وسواس
این متخصص روانشناسی اضافه کرد: مداخله روانشناسی در رابطه با والدین کمال‌گرا هم می‌تواند اتفاق بیفتد. وقتی به والدینی که سخت‌گیری بیش از حد دارند و به کمتر از نمره 20 فرزندانشان راضی نیستند بیاموزیم که این انتظار آن‌ها چه تأثیر منفی بزرگی بر فرزندانشان می‌گذارد متوجه می‌شوند می‌توانند با تغییر در رفتارشان، کاهش استرس در فرزندانشان را شاهد باشند.
نوری ادامه داد: به والدین چنین کودکانی به صراحت می‌گوییم که این کمال‌گرایی آن‌ها می‌تواند فرزندشان را به سمت مشکلات شخصیتی و بیماری‌هایی ازجمله شخصیت وسواسی یا اختلالات اضطرابی سوق دهد.
*مراقبه (مدیتیشین) و ورزش‌های هوازی
وی گفت: مداخله روانشناسی همچنان می‌تواند بین همتایان و دانش‌آموزان باشد. یعنی به دانش‌آموزان کمک کنیم که به جای درگیری در رقابت‌ها، کار تیمی و مهارت‌های زندگی را که در نهایت باعث کاهش استرس و اضطراب در سطح فردی، بین فردی و درون مدرسه‌ای می‌شود را تمرین و ممارست کنند. همچنین آموزش‌هایی مثل ذهن آگاهی، مدیتیشن، ریلکسیشن و تنفس عمیق می‌تواند استرس دانش‌آموز را کم کند.
این روان‌شناس افزود: همچنین اگر دانش‌آموز را ترغیب کنیم که ورزش هوازی را جزو برنامه‌های خود قرار دهد و سبک زندگی‌اش ازجمله خواب و تغذیه‌اش را بهبود بخشد، می‌توان استرس او را کاهش داد.
نوری در پایان گفت: اگر بخواهیم یک جمع‌بندی داشته باشیم عوامل درون مدرسه‌ای، خانگی و شخصی استرس را ایجاد می‌کند که اگر این اضطراب بالا و مزمن شود می‌تواند اثرات مخربی بر جسم و روان دانش‌آموز بگذارد. با مداخلاتی که در بعد فردی، اجتماعی، درون مدرسه‌ای و خانوادگی می‌تواند اتفاق بیفتد، اضطراب دانش‌آموز کاهش می‌یابد و در نهایت سلامت روان و ارتقای بهداشت روان دانش‌آموزان می‌خورد.
شناسه خبر 90250
