آمارهای رسمی نشان می‌دهد که بیش از 9 میلیون نفر از جمعیت کشور، افراد سالمند بالای 60 سال هستند. این در حالی است که شرایط زندگی در دوران سالمندی، به هیچ وجه مطلوب نیست و کارشناسان حوزه سالمندی، نگران این موضوع هستند که سالمندی در سال‌های آینده به یک بحران تبدیل شود.

جمعیت سالمند کشور به دلیل وضعیت جسمانی، نیازمند دریافت خدمات ویژه است که این خدمات را حاکمیت باید فراهم کند.

خدماتی همچون وجود خانه‌های سالمندی، افزایش تخت‌های مراقبتی، پوشش بیمه‌ای خدمات سالمندی و…، از نیازهای ضروری سالمندان است که اگر در تأمین آنها دچار مشکل شویم، سالمندی می‌تواند به یک بحران بدل شود.

**افزایش جمعیت سالمندی به دنبال افزایش امید به زندگی

حمیدرضا خانکه رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با بیان اینکه 30 درصد جمعیت کشور به خدمات توانبخشی نیاز دارند، گفت: 16 تا 17 درصد افراد جامعه دارای معلولیت هستند که از خدمات توانبخشی استفاده می‌کنند.

وی یکی از شاخص‌های توسعه‌ای در کشور را افزایش سن امید به زندگی دانست و عنوان کرد: افزایش سن امید به زندگی، جمعیت سالمندان را افزایش داده و این روند افزایشی بسرعت ادامه دارد، اما جمعیت رو به رشد سالمندان و عمر طولانی افراد جامعه، نیاز به خدمات حمایتی و توانبخشی دارد.

خانکه تاکید کرد: سالمندان برای حضور در اجتماع باید از حمایت و امکانات لازم برخوردار باشند به طوری که باید خانه‌هایمان و شهرمان را سازگار با نیازهای سالمندان کنیم و شهرداری‌ها می‌توانند امکانات شهری را مطابق با نیاز سالمندان در نظر بگیرند.

رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در خصوص تدوین سند ملی سالمندی نیز اظهار داشت: متأسفانه برنامه اقدام این سند هنوز تدوین نشده است و انتظار داریم تا مجلس شورای اسلامی با نظارت و توجه به این موضوع، به اجرای این سند کمک کند.

**مصوبات سند ملی سالمندان باید اجرایی شود

محمد قادری رئیس سازمان بهزیستی گفت: در 35 سال آینده 30 درصد یا یک سوم جمعیت ما سالمند خواهند بود آیا برای جابه جا کردن و انتقال سالمندان در حدود 35 سال آینده ما اقشار جوان و نیروی کار داریم.

وی افزود: در عصر حاضر شاخص‌های سلامت اجتماعی و رفاه رو به بهبود است. افزایش 8 ساله امید به زندگی از سن 64 سالگی به 72 سالگی رسیده، اما تأخیر در ازدواج، کاهش نرخ موالید و موضوعاتی که باعث بسته شدن پنجره جمعیتی ما می‌شود؛ اینها همه از سوابق دارای بحران در جامعه و ارائه به نسل سالمند در جامعه خواهد بود.

قادری گفت: اگر به معنی واقعی کلمه به سند مالی سالمندان دقت شود و اعتبار سنجی شاخص‌های آن را همه ارکان رصد کنند و پرسشگری و مطالبه گری از دستگاه‌هایی که وظیفه استقرار این سند را دارند در دسترس قرار می‌گیرد.

وی افزود: احکام و مصوبات سند ملی سالمندان باید اجرایی و یک جلسه کاربردی میان دستگاه‌های همکار و مجامع دانشگاهی برگزار شود در هر فصل و گزارش پیشرفت فیزیکی کارها به رئیس جمهور اطلاع داده شود.

رئیس سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه ما وظیفه داریم آمار را اعلام کنیم و در خدمت بیش از 9 میلیون سالمند باشیم اعلام کنیم چطور می‌توانیم تاب آوری افراد دارای معلولیت و سالمندان را افزایش دهیم گفت: همه دستگاه‌ها باید وظیفه اصلی خود بدانند و مناسب سازی که موضوعی جدی و یکی از موارد مهم در قانون حمایت از افراد دارای معلولیت است عیناً در مورد افراد سالمند تعریف شود.

قادری گفت: امروزه باید دقت کنیم زیرساخت‌های شهری و توجه به اجرایی کردن قوانینی که در حقیقت به آنها توجه نشده است موضوعاتی که باید در رصد آینده پژوهانه عزیزان قرار بگیرد. متغیرهای جمعیتی و احتمال رسیدن به وزن 30 درصد و بسته شدن پنجره جمعیت هم فضای گفتمانی سازمان‌های همکار و ذی نفع باید دقت کافی شود.

**یک میلیون سالمند 60 تا 74 سال تحت پوشش کمیته امداد

از سوی دیگر یک میلیون و 556 هزار سالمند نیز تحت پوشش کمیته امداد هستند که 982 هزار نفر زن و 574 هزار نفر مرد هستند، از این تعداد یک میلیون نفر در سنین 60 تا 74 سال، 439 هزار نفر بین 75 تا 90 سال و 45 هزار نفر بالای 90 سال عمر دارند.

حسین خدرویسی معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد نیز به سالمندان تحت پوشش امداد اشاره کرد و گفت: از یک میلیون و 556 هزار سالمند تحت حمایت کمیته امداد، 628 هزار نفر در مناطق شهری و 927 هزار نفر در مناطق روستایی ساکن هستند و 297 نفر نیز از عشایر کشور هستند.

وی افزود: خدمات درمانی و بهداشتی، خدمات بستری، خدمات پاراکلینیکی، دارو و تجهیزات، فرانشیز و مابه التفاوت خدمات بیمه‌ای از جمله حمایت‌های کمیته امداد از سالمندان تحت حمایت است.

خدرویسی از پرداخت حق مراقبت و پرستاری از سالمندان تحت حمایت خبر داد و تاکید کرد: در این راستا ماهیانه 250 هزار تومان به حدود 26 هزار نفر از سالمندان بیمار زمین‌گیر پرداخت می‌شود. همچنین تأمین وسایل کمکی از قبیل سمعک، عینک، صندلی چرخدار و واکر را از دیگر خدمات کمیته امداد به سالمندان است و در حال حاضر 81 هزار و 300 بیمار صعب‌العلاج و 8074 بیمار خاص از خدمات این نهاد بهره‌مند هستند.

**تأمین اجتماعی فراگیر و جامع نیاز امروز سالمندان

سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در خصوص مشکلات سالمندان گفت: یکی از گروه‌های هدف در حوزه رفاه و تأمین اجتماعی، سالمندان هستند و با توجه به تغییری که در ترکیب سنی جمعیت کشور داریم مسیر سالمند شدن جمعیت رشد و شتاب زیادی گرفته است به طوری که طی 30 سال آینده جمعیت ما دو برابر خواهد شد این در حالی است که در برخی از کشورها این روند 150 سال طول می‌کشد.

وی گفت: افزایش پیری جمعیت پیام مشخصی دارد و با توجه به تغییر ترکیب جمعیتی توان پاسخگویی به مطالبات و نیازهای سالمندان وجود نخواهد داشت.

موسوی چلک افزود: در حال حاضر نیازهایی که سالمندان دارند تأمین اجتماعی فراگیر و جامع است به طوری که دغدغه‌ای در حوزه بهداشت و درمان نداشته باشند. همچنین دسترسی به خدمات درمانی برای این قشر از افراد جامعه باید تسهیل شود.

وی به بیمه‌ها اشاره کرد و گفت: باید بیمه‌ها برنامه و مطالباتی را برای سالمندان در نظر بگیرند که آنها در دوران سالمندی دغدغه معیشت نداشته باشند. همچنین مناسب سازی امکان عمومی برای ورود سالمندان در فعالیت‌های مختلف جامعه از دیگر موضوعاتی است که باید رعایت شود.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در خصوص نیروهای متخصص طب سالمندی گفت: در حال حاضر کمتر از 24 نیروی متخصص سالمندی در کل کشور فعالیت می‌کنند که با توجه به جمعیتی که داریم سالمندان در دوره سالمندی نیاز به خدمات خاصی دارند که باید علاوه بر متخصصین از سوی سازمانهای مرتبط نیز خدمات ارائه شود.

موسوی چلک تصریح کرد: به رغم برنامه ریزی‌ها و سیاستگذاری‌ها طی چند سال اخیر تغییرات چشمگیری در رابطه با برنامه‌های مرتبط با سالمندان نمی‌بینیم.

به گفته وی، سند ملی سالمندان پس از گذشت 20 سال به تصویب رسیده اما جدی گرفته نمی‌شود و زمینه‌های اجرایی شدن آن نیز در کشور از سوی نهادهای ذی‌ربط فراهم نشده است.

وی با اشاره به اینکه سازمان برنامه و بودجه و امور استخدامی با توجه به حرکت جمعیت به سوی سالمندی باید برنامه‌های ویژه ای ارائه دهند و خدمات و ساختار آنها نیز باید تغییر کند اما شاهد تغییرات در جامعه نیستیم.

موسوی چلک در خصوص مستمری سالمندان که از سوی نهادهای حمایتی پرداخت می‌شود، گفت: در حال حاضر هر سالمند حدود 450 هزار تومان مستمری می‌گیرد که این مبلغ به هیچ عنوان پاسخگوی نیازهای آنها نیست و باید برنامه‌ریزی درستی برای افزایش بودجه پرداختی در نظر گرفته شود.

**بحران سالمندی طی سال‌های آینده

وی به بحث موضوع سالمند با نشاط اشاره کرد و گفت: باید بتوانیم سالمندی با نشاطی داشته باشیم و برای این موضوع قبل از دوره سالمندی برنامه ریزی درستی صورت گیرد. همچنین در خصوص جلوگیری از پوکی استخوان و سواد ورزشی سالمندان نیز برنامه‌ریزی شود.

وی گفت: در صورتی که نظام بیمه‌ای درستی در جامعه تدوین شود و حمایت درست و قاطعی از سالمندان صورت گیرد در این صورت حداقل پاسخگوی نیازهای سالمندان خواهیم بود اما در این غیر صورت با عدم تخصیص بودجه، اجرایی نشدن سند سالمندی و سیاستگذاری درست در سالهای آینده موضوع سالمندی به بحران و چالشی تبدیل می‌شود و سالمندی حوزه اجتماعی کشور را زمین گیر می‌کند.

موسوی چلک ادامه داد: باید بتوانیم برای اجرای اصل 29 قانون اساسی نظام بیمه‌ای و اجتماعی مناسبی را تدوین کرده و نیازهای بازنشستگان را برطرف کنیم و باید همه نگران سالمندان در آینده باشیم.

وی با اشاره به اینکه بر اساس آمارهای موجود تا سال 2050 در ازای هر سه نفر یک نفر بالای 60 سال خواهد بود گفت: امسال پایین‌ترین نرخ باروری را در کشور داشتیم و در شرایطی که امید به زندگی بالا رفته این آمار دور از ذهن نیست که باید فکری برای آن بشود.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تاکید کرد: از درون پنجره جمعیتی نیز نتوانستیم به درستی استفاده کنیم و باید از پنجره جمعیتی برای رونق اقتصادی و … استفاده می‌شد.

وی خاطرنشان کرد: سالمندان تنها مشکلات بیشتری دارند و در این میان مشکلات زنان سالمند تنها بیشتر است. به همین اساس تمرکز شعار امسال در هفته سالمند بر روی زنان سالمند بود.