گردشگری برای اقتصادهای محلی، ایالتی و ملی سودآور است. در گذشته گردشگران به‌دنبال تجربیاتی بودند که به آن‌ها امکان بازدید از بناهای تاریخی، موزه‌ها و سایر مکان‌های مهم ملی را بدهد، اما طی دهه گذشته، گردشگران به جست‌وجوی تجربیات فرهنگی روی آورده‌اند که افراد را در هنرهای آشپزی و سبک زندگی یک فرهنگ غرق می‌کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که 80 درصد از مسافران حین سفر به مقاصد جدید، درباره گزینه‌های غذا و نوشیدنی آن تحقیق می‌کنند. علاوه بر این، 53 درصد از آن‌ها خود را مسافران غذایی می‌دانند، بنابراین امکان افزایش نرخ رشد سالانه ترکیبی گردشگری غذا بسیار بالا است.
میراث فرهنگی ناملموس در زمینه گردشگری غذا طی سال‌های اخیر بسیار مورد توجه و بررسی عمیق محققان و مسئولان جهانی قرار گرفته است. فرهنگ آشپزی به‌عنوان یک میراث فرهنگی ناملموس، نقش اساسی در ترجیحات مقصد گردشگران دارد و میراث آشپزی به دلیل در دسترس بودن در تمام طول سال و دشواری تقلید از هویت اصیل آشپزی، یک ارزش گردشگری برجسته برای شهرها به شمار می‌رود. بررسی سهم هزینه‌های سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی کشورها نیز به وضوح نشان می‌دهد که گردشگری غذا درآمدی ضروری برای بسیاری از کشورها است.
**گردشگری غذا چیست؟
گردشگری غذا که به آن گردشگری آشپزی نیز گفته می‌شود، توسط افرادی انجام می‌شود که به‌دنبال تجربیات آشپزی برای گسترش درک خود از یک فرهنگ یا سبک زندگی حین سفر هستند. گردشگران غذایی تورهایی را آغاز می‌کنند که نه‌تنها با صرف غذاهای محلی همراه است، بلکه به آن‌ها آموزش می‌دهد تا ارتباط بین غذاها و آداب‌ورسوم محلی را شناسایی کند. این گردشگران به‌دنبال تجربیات آشپزی معتبری هستند که آن‌ها را در معرض طعم‌ها، بافت‌ها و سنت‌های جدید قرار دهد.
گردشگران غذایی فعالیت‌هایی را دنبال می‌کنند که در آن آشپزی اصیل و سایر فعالیت‌های مرتبط با غذا و نوشیدنی انگیزه اصلی سفر است. چنین فعالیت‌هایی ممکن است شامل بازدید از تولیدکنندگان محلی، رستوران‌ها، فستیوال‌های غذا، بازارها و هر بخش مرتبط با غذا و نوشیدنی باشد تا یک تجربه فرهنگی معتبر و جامع را در بر بگیرد.
**مزایای گردشگری غذا
گردشگری غذا دید و جذابیت یک منطقه را افزایش می‌دهد، به محافظت از هویت و فرهنگ مقصد کمک می‌کند، با تعدد ورود افراد به شهرها همراه است و گردشگری را در تمام سال ترویج دهد. این نوع گردشگری همچنین بازدیدکنندگان بیشتری را جذب می‌کند که تمایل دارند هزینه بیشتری برای تجربیات معنی‌دار بپردازند، بنابراین برای رشد اقتصاد محلی مفید است.
گردشگران غذایی حدود 25 درصد از بودجه سفر خود را صرف غذا و نوشیدنی می‌کنند که این امر به‌معنای افزایش سود برای یک جامعه محلی و افزایش بودجه دولت محلی به دلیل مالیات‌های اعمال‌شده بر کالاهای خریداری‌شده توسط گردشگران است.
این افزایش درآمد می‌تواند به دولت‌های محلی امکان سرمایه‌گذاری در بازاریابی برای گردشگران را بدهد که به نوبه خود سود مغازه‌ها، رستوران‌ها، هتل‌ها و خدمات حمل‌ونقل محلی را افزایش می‌دهند. افزایش گردشگری غذا همچنین می‌تواند غرور فرهنگی را به مردم محلی القا و به اطمینان از پایین ماندن نرخ بیکاری به‌ویژه در مناطق روستایی با فعالیت اقتصادی پایین کمک کند.
قابل‌توجه اینکه بعضی از جوامع ممکن است با از دست دادن هویت فرهنگی روبه‌رو شوند، زیرا اقتصاد محلی آن‌ها به حمایت از نیازهای گردشگران تبدیل شده است. در اصل ممکن است رستوران‌ها از سرو غذاهای محلی خودداری کنند و منوها را مطابق با نیازهای غذایی گردشگران تغییر دهند. در بعضی موارد نیز هجوم گردشگران می‌تواند قیمت کالاها و خدمات را افزایش دهد که این امر بسیاری از مردم محلی را مجبور به ترک جوامع خود می‌کند و در نتیجه شخصیت منحصربه‌فرد آن جامعه را از بین می‌برد.
**ضرورت بازاریابی مبتنی بر غذا در شهرها
مفهوم بازاریابی شهری اغلب با صنایع دستی یا جاذبه‌های فرهنگی پیوند خورده است و قدرت بالقوه غذا و نقش آن در تغییر نحوه تعامل مسافران و تجربه آن‌ها از مقاصد گردشگری اغلب در استراتژی‌های آن نادیده گرفته می‌شود.
شهرها هرچند بزرگ و دارای جاذبه‌های دیدنی باشند، گردشگران باید سه بار در روز غذا بخورند و غذا صنعتی است که در هر نقطه از جهان، کوچک یا بزرگ، وجود دارد. این امر پتانسیل بازاریابی شهری مبتنی بر غذا و استفاده از غذا به‌عنوان رسانه برای شکل دادن به تصویر نمادین یک منطقه را بسیار مهم می‌کند.
بازاریابی مبتنی بر غذا مستلزم تعهد جمعی است، زیرا تجارب غذا خوردن باید با برنامه‌های پیچیده افراد هماهنگ و منعطف باشد تا تأثیری ماندگار بر جای بگذارند. این بدان معناست که بازاریابی مبتنی بر غذا در یک منطقه باید فراتر از یک رستوران یا غذایی خاص باشد تا بهترین عملکرد را نشان دهد.
ترکیب غذا با فناوری برای بازاریابی نیز بسیار مهم است، چراکه با ظهور پیشنهادهای فناوری و پذیرش پلت‌فرم‌های رسانه‌های اجتماعی، بازاریابی و تبلیغات در هر زمینه به‌ویژه در میان گردشگران جوان آسان‌تر شده است و هرکسی که یک دستگاه تلفن همراه هوشمند دارد، با اتصال به اینترنت و دسترسی به چندین پلت‌فرم اجتماعی می‌تواند به مستندسازی تجربه شخصی خود بپردازد و دیگران را نیز جذب کند. این روش بازاریابی تأثیر بسیار بیشتری نسبت به انواع سنتی دارد و به نحوی ویژه می‌تواند در گردشگری غذا به کار رود، چراکه مقاومت در برابر تصاویر لذیذ منتشرشده بسیار دشوار است.
از سوی دیگر گردشگران امروزی نه‌تنها از تجربیات خود عکس‌های بیشتری نسبت به قبل می‌گیرند و منتشر می‌کنند، بلکه هنگام تحقیق در مورد شهرهای مقصد و برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های خود، به مشورت با هم‌سفران و مخاطبین خود در این رسانه‌ها می‌پردازند. بنابراین پتانسیل این رسانه‌ها در جذب گردشگران نباید نادیده گرفته شود.
بازاریاب‌های شهری استفاده از رسانه‌های اجتماعی و استراتژی‌های مبتنی بر غذا را انتخاب کنند یا نه، گردشگران و مصرف‌کنندگان همچنان از هر دو در مستندسازی تجربیات روزانه خود استفاده می‌کنند. استفاده نکردن از این منبع عظیم داده‌ها و روش قدرتمند جذب گردشگر، نادیده گرفتن پتانسیل‌های موجود در یک شهر و فناوری‌هایی است که در عصر حاضر می‌تواند به بازاریابان شهری فرصت‌های مؤثری ارائه دهد.
در مجموع غذا صرف نظر از محل زندگی یا اندازه، هر روز بر همه افراد تأثیر می‌گذارد. صنعت غذا ممکن است جدید نباشد، با این حال گنجاندن مواد غذایی در استراتژی بازاریابی یک شهر جدید است و می‌تواند نحوه تعامل گردشگران را با مقاصدی شکل دهد که به آن سفر می‌کنند. با گنجاندن غذا در استراتژی‌های بازاریابی می‌توان به‌طور مؤثر از منابعی استفاده کرد که از قبل در مناطق محلی وجود دارد.
**غذا، گردشگری و فرهنگ؛ کلیدهای موفقیت جهانی
گردشگری غذا بسیار فراتر از لذت بردن از یک وعده غذایی خوب در طول سفر و راهی برای غوطه‌ور شدن در فرهنگ و میراث یک منطقه است که تجربه سفر را به شیوه‌ای منحصربه‌فرد و شخصی به یاد ماندنی می‌کند.
گردشگری غذا شامل هر تجربه گردشگری است که در آن فرد در مورد غذاهای محلی، میراث یا فرهنگ یک کشور یاد می‌گیرد. قرارگیری این مفهوم در مقابل جامعه مدرن که روزبه‌روز جهانی‌تر می‌شود، به‌نحوی ویژه جالب است و آن را به ویژگی تعیین‌کننده هویت یک منطقه تبدیل می‌کند.
گردشگران غذا نه‌تنها از غذاها لذت می‌برند، بلکه به تاریخچه، تولید و سفر آن‌ها از مزارع به بشقاب‌ها نیز علاقه‌مندند و در بعضی از نقاط جهان حتی خود در فرایند تولید غذایی که صرف می‌کنند، مشارکت دارند. به این ترتیب گردشگری غذایی و فرهنگ به قلاب پیشرو در سفر تبدیل شده‌اند و اصالت مهم‌ترین عنصری است که رفتار مصرف‌کننده امروز را در راستای آن هدایت می‌کند. این نوع گردشگری باید بخشی از استراتژی مقاصد باشد و تجربه‌ای جامع را به بازدیدکنندگان ارائه دهد.
**گردشگری غذا در شهر زیبو چین
شهر صنعتی زیبو در استان شاندونگ چین زمانی دچار کسادی چشمگیر بود، تا اینکه با مشهور شدن کباب باربیکیو زیبو رونق گرفت. در مارس 2023، سبک منحصربه‌فرد این کباب در رسانه‌های اجتماعی چین منتشر شد و میلیون‌ها گردشگر را به آن جذب کرد. مقامات محلی برای تقویت این شرایط به تبلیغات آنلاین در پلت‌فرم‌های اجتماعی پرداختند و از اینفلوئنسرها دعوت کردند تا ویدئوهای ی درباره شهر بسازند.
آن‌ها برای گردشگران غذا بلیت اتوبوس تهیه کردند و جشنواره‌های کباب ترتیب دادند. بانک‌های محلی وام‌های ارزان‌قیمتی به مردم برای باز کردن غذاخوری‌های باربیکیو ارائه کردند و ارائه‌دهندگان غذا از کمک کارمندان دولتی برای کمک به کنترل جمعیت گردشگران بهره‌مند شدند. قبل از اینکه کباب زیبو رایج شود، شهر حتی پول کافی برای پرداخت حقوق کارمندان دولتی خود را نداشت، اما اکنون که Zibo تبدیل به یک کانون کباب‌پزی شده است، درآمد کافی برای این پرداخت‌ها وجود دارد.
شوق باربیکیو دو جاذبه توریستی دیگر را در زیبو ایجاد کرد، برجی به سبک سلسله هان و بازار باداجو که ابتدا محل خریدهای روزانه مواد غذایی، تنقلات، گوشت و سبزیجات افراد مسن بود، اما اکنون محل ارائه تنقلات ارزان‌قیمتی هم‌چون پنکیک سرخ‌شده، کیک برنج بنفش و نان‌های حجیم مغزدار برای گردشگران است. بازار باداجو اکنون در چهار بلوک امتداد دارد و شبیه خیابان‌های پر سروصدای غذایی است که در هر ایستگاه توریستی این کشور دیده می‌شود.
هاربین در شمال چین نیز با معرفی گلابی یخ‌زده شرایط مشابهی را تجربه کرد و تیان‌شوی در شمال غربی چین طی بهار سال جاری با معرفی مالاتانگ محبوب شد که یک غذای گوشت و سبزیجات است که در آبگوشت تند پخته می‌شود.
**گردشگری غذا در ترکیه
غازی عینتاب ترکیه، شهری که در طول تاریخ میزبان تمدن‌های مختلف بوده است، همیشه یک مرکز فرهنگی و تجاری بوده و به همین دلیل دارای فرهنگ غنی است. این شهر به دلیل ارزش‌های ملموس از جمله بناهای صنعتی و تاریخی و ارزش‌های ناملموس هم‌چون میراث آشپزی که در هویت جدید آن غالب‌تر است، بسیار در این زمینه مورد توجه قرار دارد.
پروژه‌های برندسازی غازی عینتاب بر اساس هویت صنعتی شهر در گذشته است و سیاست‌های جدید در سال‌های اخیر از هویت خوراک‌شناسی آن حمایت می‌کند و فعالیت‌های گردشگری غذا را ترویج داده است. غذاهای محلی غازی عینتاب با کارگاه‌ها، موزه‌ها و کتاب‌های آشپزی، رستوران‌هایی با طراحی خاص و بازسازی مسافرخانه‌های قدیمی معرفی شدند و فرهنگ و هویت شهر با میراث آشپزی آن تقویت شد. به لطف میراث آشپزی و توسعه گردشگری غذا، این هویت تثبیت و محبوب شده است.
غازیان‌تپ نمونه‌ای برای شهرهایی است که دارای فرهنگ آشپزی ریشه‌ای هستند و اکنون در حال کار روی استراتژی‌هایی برای برندسازی و متمایز کردن خود از شهرهای دیگر است.
**گردشگری غذا در دبی
دبی به واسطه برگزاری جشنواره غذای دبی فرهنگ آشپزی و صحنه‌های چندفرهنگی خود را به نمایش می‌گذارد. این رویداد 23 روزه مجموعه‌ای از تجربیات آشپزی، منوهای ویژه، رویدادهای غذایی و موارد دیگر را در سراسر شهر نمایش می‌دهد. تنوع غذاهای غنی این شهر که توسط فستیوال‌ها و فروشگاه‌های دبی سازماندهی می‌شود، تنوع بیش از 200 ملیت تشکیل‌دهنده جمعیت دبی را منعکس می‌کند.
جشنواره غذای دبی (DFF) فراتر از یک جشن آشپزی و پلت‌فرمی است که رستوران‌ها را قادر می‌کند تا نوآوری و خلاقیت خود را به مخاطبان جهانی نشان دهند. با بیش از 700 رستوران در سراسر شهر، این جشنواره صحنه‌ای را برای پیشگامان آشپزی فراهم می‌کند تا غذاها، مفاهیم و تجربیات جدید معرفی، منوهای ویژه تنظیم، کلاس‌های آموزشی برگزار، با سرآشپزهای مشهور همکاری و علاقه‌مندان به غذای محلی و بازدیدکنندگان بین‌المللی را جذب کنند.
این جشنواره در همکاری با هتل‌ها، مؤسسات غذایی و وزارت اقتصاد و گردشگری شهر تجارب آشپزی جذاب ارائه می‌دهد و نه‌تنها مهمانان را به صرف غذا در رستوران‌های سراسر شهر جذب، بلکه آن‌ها را تشویق می‌کند تا سایر امکانات و خدمات گردشگری دبی را کشف کنند. این امر منجر به افزایش درآمدهای بخش گردشگری دبی می‌شود و نظرات مثبت بازدیدکنندگان به بهبود موقعیت شهر در بخش گردشگری رقابتی کمک می‌کند.
فراتر از افزایش درآمد، رستوران‌های دبی شاهد افزایش دیده شدن برند و پوشش رسانه‌ای خود بوده‌اند که منجر به افزایش قرار گرفتن در سطح محلی و بین‌المللی، همچنین ایجاد فرصت‌ها و مشارکت‌های ارزشمند شبکه‌ای برای آن‌ها شده که مسیر آن‌ها را به سوی بازارهای جدید و راه‌های رشد هموار کرده است.