خانه‌های قدیمی و کاهگلی روستا بدون شک محلی برای گذران لحظه‌های ماندگار است تا افراد علاقه‌مند به دور از زرق‌وبرق‌های زندگی ماشینی و صنعتی شهری، شب را صبح کرده و با آداب، سنت، فرهنگ و جاذبه‌های دیدنی روستایی آشنا شوند، روستاهایی که به لطف خانه‌های بوم‌گردی زنده و پویا هستند.
ملایر از آن‌دست شهرهای زیبا با طبیعت بکر و دست‌نخورده‌ روستایی است که به‌واسطه دارا بودن دو برند جهانی انگور و مبلمان منبت و ده‌ها برند شناخته‌شده‌ ملی، بستری مهیا برای جذب گردشگران داخلی و خارجی است که با تقویت بوم‌گردی ضمن کمک به ایجاد فضایی برای لذت بردن گردشگران از حضور در اقامتگاه‌های سنتی و از جنس طبیعت، زمینه را جهت حفظ و احیای بافت‌های قدیمی و ارزشمند مهیا ‌می‌کند.
چندسالی است که خانه‌های بوم‌گردی به کمک صنعت گردشگری به‌عنوان صنعت سبز آمده‌اند و در این میان روستاهای هدف گردشگری با بافت سنتی و باارزش و تاریخی خود، گوی سبقت را از دیگر روستاها ربوده‌اند، ظرفیتی مهم که امروز موجب شده چراغ صنعت گردشگری در دومین شهر بزرگ استان همدان، روشن بماند.
روستاهای ملایر به‌ویژه روستاهایی که در بستر دره جوزان منطقه انگورخیز این شهرستان قرار گرفته‌اند، زمینه‌ای مهیا برای گردشگری به‌شمار می‌روند، روستاهایی همچون مانیزان، جوزان، داویجان، ازناو، علی‌آباد دمق، علمدار علیا و سفلی و ده‌ها روستای مستعد گردشگری ملایر که نباید از آن‌ها غافل شد.
* روستاهای هدف گردشگری، پیشران بوم‌گردی
مانیزان یکی از روستاهای هدف گردشگری ملایر با بافت باارزش و سنتی است که در فضایی بکر و طبیعی واقع در دره جوزان قرار گرفته و هرساله میزبان گردشگران و مسافران زیادی است؛ مانیزان با راه‌اندازی اقامتگاه بوم‌گردی، مسیر گردشگری را همواره کرده است. «محمد همراهی»، یکی از اهالی این روستا، با علاقه و عشق وافری که به گردشگری دارد، نخستین خانه بوم‌گردی را در منزل شخصی خود با بیش از 60 سال قدمت، راه‌اندازی کرد و تاکنون میزبان هزاران توریست و گردشگر بوده است.
به گفته او گردشگران زیادی با حضور در این روستا، رضایت خوبی از اقامتگاه بوم‌گردی «غزاله» روستای مانیزان دارند؛ او به دنبال ایده و خلاقیت‌ برای توسعه خانه بوم‌گردی و جذب هرچه بیشتر گردشگران است تا بتواند مانیزان را به‌عنوان شمال غیر مرطوب ایران به کشور و جهان معرفی کند.
اقامتگاه بوم‌گردی مانیزان همان سادگی خانه‌های روستایی را دارد و پوشیده از فرش دست‌بافت است؛ این اقامتگاه سقفی با تیرهای چوبی، پله‌هایی قدیمی و حیاطی پُر از درخت با سنگ‌فرش و اتاق‌های قدیمی دارد و طبق سلیقه گردشگران آش محلی و غذاهای سنتی درست می‌کند.
روستای مانیزان گنجینه‌ای از سنت‌ها، آداب، رسوم و آیین‌های بومی و محلی بوده و گنجی پنهان در منطقه حفاظت‌شده لشگَردَر چشم‌نواز و منطقه دره جوزان با بیشه‌زارهای طبیعی، رودخانه‌های خروشان، تفرجگاه‌های زیبا، طبیعت بکر و دست‌نخورده با تاکستان‌های مصفا و باغ‌های انگور است که در جهان نظیر ندارد.
ملایر در بین تمامی جاذبه‌های توریستی و طبیعی، صاحب بزرگ‌ترین اقامتگاه بوم‌گردی استان همدان به مساعت یک‌هزار و 100 متر مربع است؛ اقامتگاهی با کاربری مسکونی که از سال 1397 با مدیریت «سیدرضا حسینی»، مرمت و احیا شد و عنوان «اقامتگاه بوم‌گردی شهر پنهان سامن» را گرفت و سالانه میزبان شمار زیادی از گردشگران و مسافران در فصل‌های مختلف سال است.
* خانه‌های بوم‌گردی، نیازمند حمایت
مدیریت اقامتگاه بوم‌گردی شهر پنهان سامن تاکنون به بیش از 20 شهر گردشگری ایران سفر کرده و ایده‌های نابی برای اقامتگاه بوم‌گردی خود به‌دست آورده تا بتواند فضایی دلنشین و به‌یادماندنی برای مشتاقانی که به این شهر کهن و تاریخی سفر می‌کنند، مهیا کند.
به گفته حسینی، اقامتگاه بوم‌گردی سامن 11 اتاق دارد که هفت اتاق آن به سبک دوران پهلوی با تیرهای چوبی و چهار اتاق به سبک دوران قاجار با طاق ضربی طراحی شده و هر اتاق به‌نام مزارع کشاورزی و قنوات سامن نام‌گذاری شده است و دارای موزه، چای‌خانه، مطبخ، رستوران، خشک‌شویی و نانوایی به سبک قدیمی بوده و تمام اتاق‌های آن فرش‌های قدیمی و گلیم دارد و چیدمانش به سبک سنتی و هرکدام مجهز به سرویس بهداشتی است.
بدون شک رونق روزافزون اقامتگاه‌های بوم‌گردی مستلزم حمایت و فکر بکر برای معرفی این ظرفیت‌های ناب گردشگری است، این درحالی بوده که مسئول یکی از خانه‌های بوم‌گردی استان همدان معتقد است: این اقامتگاه‌ها تابلوی شناخته‌شده محیطی ندارند و روش یافتن مسیر و رزرو آن‌ها از طریق اینترنت و فضای مجازی است.
به گفته وی، اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان همدان به‌دلیل کاهش تبلیغات، مسافر و گردشگر ندارند و اگر هم مسافر بیاید، به‌صورت گذرا است و مشکلات اقتصادی، وجود خانه‌مسافرها و محل‌های اسکان آموزش‌وپرورش، از دیگر آسیب‌های بوم‌گردشگری است، در حالی‌ که عده‌ای به دنبال تجربه‌های نو و عده‌ای نیز دنبال فضاهای ارزان‌قیمت هستند و در هر دو مورد اقامتگاه‌های بوم‌گردی بهترین گزینه است.
* از فرصت گردشگری اقامتگاه‌های بوم‌گردی غافل نشویم
رئیس انجمن صنفی اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان همدان نیز به فعالیت 27 خانه بوم‌گردی در این استان اشاره و رونق آن‌ها را در فصول مختلف سال به‌ویژه اوج سفرها در شهریورماه عنوان کرد.
«علی سورانی» گفت: امسال حدود پنج خانه بوم‌گردی در استان به‌دلیل مشکلاتی همچون عدم تخصص در کار، علاقه و کسادی بازار، تعطیل و غیرفعال شدند و تقاضا برای راه‌اندازی خانه‌های بوم‌گردی در استان همدان کم شده است؛ درعین‌حال که نباید از فرصت گردشگری این اقامتگاه‌ها غافل شویم.
وی به راه‌اندازی دو خانه بوم‌گردی به‌زودی در سطح استان همدان اشاره و بیان کرد: حداقل درخواست خانه‌های بوم‌گردی این است که مدارس آموزش‌وپرورش در زمان پذیرش مسافران و گردشگران به‌عنوان مراکز اقامتی در اوج سفرها و تعطیلات، مسافران و گردشگران غیر فرهنگی را پذیرش نکنند تا از این طریق خانه‌های بوم‌گردی در جذب مسافر دچار چالش نشوند، چراکه امرار معاش آن‌ها از همین راه است.
سورانی با تأکید بر اینکه تاکنون برای حل این موضوع و رفع چالش خانه‌های بوم‌گردی سطح استان به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم و این موضوع را از طریق انجمن صنفی اقامتگاه‌های بوم‌گردی کشور پیگیری کردیم، رشد قارچ گونه خانه‌های بوم‌گردی غیر مجاز را ضربه بزرگی به اقتصاد خانه‌های بوم‌گردی رسمی عنوان کرد.