اقتصاد دیجیتال امروز تنها یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی راهبردی برای شهرهایی است که قصد دارند در مسیر توسعه پایدار، مدیریت کارآمد و رقابت‌پذیری اقتصادی باقی بمانند؛ این اقتصاد، بر پایه فناوری‌های نوینی همچون داده‌های بزرگ، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بلاک‌چین، اقتصاد پلتفرمی، تجارت الکترونیک و خدمات هوشمند شهری شکل گرفته و امکان ایجاد مدل‌های درآمدی جدید را برای شهرداری‌ها فراهم می‌کند؛ مدل‌هایی که در آن‌ها وابستگی به درآمدهای سنتی همچون صدور مجوزها و ساخت‌وسازها به‌طور چشمگیری کاهش یافته و جای خود را به درآمدهای دیجیتال، خدمات هوشمند و اقتصاد داده محور می‌دهد.
در بسیاری از شهرهای پیشرو دنیا، مهم‌ترین گام برای توسعه اقتصاد دیجیتال، داده‌کاوی و مدیریت داده‌های شهری است و شهرداری‌ها با جمع‌آوری و تحلیل داده‌های ترافیکی، محیط‌زیستی، خدمات شهری و الگوهای رفتاری شهروندان، می‌توانند خدمات نوین طراحی کرده و آن‌ها را در قالب پلتفرم‌های دیجیتال ارائه دهند.
این خدمات نه‌تنها بهره‌وری را افزایش می‌دهد، بلکه امکان کسب درآمد پایدار را نیز فراهم می‌کند و برای مثال سکوهای حمل‌ونقل هوشمند، سامانه‌های پرداخت برخط عوارض، سیستم‌های مدیریت هوشمند پارکینگ و خدمات دیجیتال شهروندی، مدل‌های جدیدی از درآمد را برای مدیریت شهری ایجاد کرده‌اند.
ورود فناوری‌های نوین، گسترش اینترنت، رشد زیست‌بوم استارتاپی، داده‌محور شدن تصمیم‌ها و افزایش تقاضا برای خدمات هوشمند، بستری را فراهم کرده است تا مدیریت شهری بتواند از اقتصاد سنتی عبور کرده و با تکیه بر ظرفیت‌های اقتصاد دیجیتال، نه‌تنها درآمدهای تازه و مدرن ایجاد کند، بلکه هزینه‌ها را کاهش داده، راندمان خدمات را افزایش دهد و پایداری مالی شهر را تضمین کند.
اقتصاد پلتفرمی نیز به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد دیجیتال، نقش مهمی در افزایش درآمدهای پایدار شهری ایفا می‌کند و این پلتفرم‌ها، با اتصال شهروندان، کسب‌وکارها و خدمات، فضای مناسبی برای رشد اقتصادی فراهم کرده و شهرداری می‌تواند از محل ارائه خدمات یا سهم کارمزد، درآمد پایدار کسب کند که علاوه بر این، توسعه کسب‌وکارهای دیجیتال در سطح شهر، زمینه اشتغال‌زایی، افزایش تولید ناخالص شهری و رشد اکوسیستم نوآفرینی را ایجاد می‌کند؛ روندی که در نهایت موجب افزایش درآمدهای مالیاتی و تقویت بودجه شهری می‌شود.
یکی دیگر از حوزه‌های مهم، استفاده از فناوری هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در مدیریت شهری است؛ این فناوری‌ها با بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش اتلاف منابع، جلوگیری از تعمیرات پرهزینه و ایجاد فرایندهای نوین مدیریت خدمات، به‌طور مستقیم هزینه‌های شهری را کاهش می‌دهند و درآمدهای موجود را پایدارتر می‌کنند.
برای نمونه سامانه‌های هوشمند مدیریت پسماند، شبکه‌های هوشمند برق، سیستم‌های پایش آلودگی هوا و مدیریت هوشمند حمل‌ونقل، علاوه بر ارتقای کیفیت زندگی، به مدیریت شهری امکان می‌دهند منابع مالی خود را به‌صورت بهینه مدیریت کند.
در کنار این موارد، تجارت الکترونیک شهری یکی از سودآورترین بخش‌های اقتصاد دیجیتال است و با ایجاد بازارهای برخط، حمایت از استارتاپ‌ها و توسعه زیرساخت‌های پرداخت هوشمند، شهرداری می‌تواند سهم خود را از گردش مالی اقتصاد دیجیتال دریافت کند؛ شهرهایی که این مسیر را با قدرت طی کرده‌اند، امروز توانسته‌اند درآمدهای قابل‌توجهی از ترکیب بین خدمات دیجیتال، مالیات بر کسب‌وکارهای نوین، خدمات پلتفرمی و مدیریت داده به دست آورند.
شفافیت مالی و هوشمندسازی بودجه که از دل اقتصاد دیجیتال بیرون می‌آید، موجب اعتماد بیشتر شهروندان و سرمایه‌گذاران به مدیریت شهری می‌شود و این اعتماد، زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، مشارکت‌های نوین شهری و افزایش تاب‌آوری مالی شهر فراهم می‌کند.
*اقتصاد دیجیتال مدیریت مالی شهرداری‌ها را هوشمند و شفاف می‌کند
مدیرکل درآمد شهرداری اصفهان و مشاور شهردار در حوزه اقتصادی و مشارکت‌های مردمی با اشاره به رشد اقتصاد دیجیتال در مدیریت شهری اظهار می‌کند: توسعه خدمات برخط، افزایش تراکنش‌های غیرنقدی و اجرای نظام مالیات دیجیتال موجب شده سهم این بخش در درآمدهای شهری در سال 2025 به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کند.
نادر آخوندی، ادامه می‌دهد: این گزارش نشان می‌دهد که شهرهای پیشرفته توانسته‌اند با بهره‌گیری از زیرساخت‌های دیجیتال، درآمدهای پایدار خود را افزایش دهند و امکان مدیریت بهتر منابع را برای پروژه‌های عمرانی و خدمات شهری فراهم آورند.
وی تأکید می‌کند: با تحلیل داده‌های دیجیتال و رصد لحظه‌ای تراکنش‌ها، شهرداری‌ها قادر خواهند بود سیاست‌های مالی و بودجه‌ای خود را دقیق‌تر اجرا کرده و هدررفت منابع را به حداقل برسانند.
این مسئول می‌گوید: تجربه شهرهای اروپایی و آسیایی نشان می‌دهد که اقتصاد دیجیتال نه‌تنها موجب شفافیت مالی می‌شود، بلکه اعتماد شهروندان به مدیریت شهری و شفافیت درآمدها را نیز افزایش می‌دهد.
آخوندی اضافه می‌کند: بهره‌گیری از ابزارهای دیجیتال در حوزه مالی، امکان پیش‌بینی درآمد و تخصیص بهینه منابع برای توسعه زیرساخت‌ها و پروژه‌های شهری را فراهم کرده و سرعت تصمیم‌گیری مدیران را بهبود می‌بخشد.
وی خاطرنشان می‌کند: کارشناسان معتقدند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های دیجیتال می‌تواند منبع مهمی برای درآمد پایدار شهرداری‌ها در سال‌های آینده باشد و سطح کارایی مالی مدیریت شهری را ارتقا دهد.
وی می‌گوید: افزایش سهم اقتصاد دیجیتال در درآمدهای شهری به شهرداری‌ها این امکان را می‌دهد که از ظرفیت فناوری برای توسعه خدمات بهتر، کاهش هزینه‌های عملیاتی و ارتقای رضایت شهروندان استفاده کنند.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به روند صعودی بهره‌گیری از اقتصاد دیجیتال، انتظار می‌رود در سال‌های آینده این سهم به بیش از 20 درصد افزایش پیدا کند و شهرها به سمت مدیریت مالی هوشمند و پایدار حرکت کنند.
این فعال شهری تأکید می‌کند: بهره‌گیری از تراکنش‌های هوشمند و ابزارهای آنلاین، نه‌تنها درآمدها را افزایش می‌دهد بلکه امکان تحلیل دقیق‌تر و برنامه‌ریزی مالی لحظه‌ای را نیز فراهم می‌کند.
آخوندی می‌گوید: این تحول در نظام مالی شهری، بستری ایجاد می‌کند تا شهرداری‌ها بتوانند سیاست‌های اقتصادی را با سرعت و دقت بیشتری پیاده کنند و منابع مالی را به شکل بهینه مدیریت نمایند.
وی ادامه می‌دهد: پژوهشگران بر این باورند که اقتصاد دیجیتال، یکی از محورهای اصلی توسعه پایدار و افزایش کارایی مدیریت شهری در دهه آینده خواهد بود و می‌تواند الگویی برای سایر شهرهای جهان ارائه کند.
وی خاطرنشان می‌کند: سرمایه‌گذاری هدفمند در فناوری‌های دیجیتال، کلید دستیابی به شفافیت، مدیریت هوشمند منابع و درآمدهای پایدار در شهرهای آینده خواهد بود.
این مسئول می‌گوید: اقتصاد دیجیتال این امکان را فراهم می‌کند که شهرها با کاهش خطاهای انسانی، افزایش شفافیت و بهره‌وری منابع، به سمت مدیریت مالی هوشمند و پایدار حرکت کنند و رضایت شهروندان را ارتقا دهند؛ طبق گزارش تازه اتحادیه شهرهای دیجیتال، سهم اقتصاد دیجیتال در درآمدهای شهری از 12 درصد به 18 درصد افزایش یافته است.